davam.az - BÜTÖV AZƏRBAYCAN ADINA! > Çap səhifəsi > Fərəc Quliyev: “Əgər belədirsə, Rusiya müqaviləni kənara qoysun, biz qaldığımız yerdən davam edək”

“I vitse-prezidentlik institutu varsa, Nazirlər Kabinetinin qalmasının mənası yoxdur”

Cebhe.info-nun bugünkü müsahibi Milli Dirçəliş Hərəkatı Partiyasının (MDHP) sədri Fərəc Quliyevdir.

MDHP sədri ilə gündəmdə olan bir sıra məsələlərlə bağlı söhbətləşdik.

-Fərəc bəy, bu gün gündəmdə xeyli məsələlər var. Xüsusilə də 30 ildən sonra azad edilən torpaqlarımızla bağlı bəzi narahatlıqlar yaranıb. Şuşaya atılan “İsgəndər-M” raketi xüsusilə müzakirə mövzusudur. Məsuliyyətin birbaşa Rusiyanın üzərində düşdüyü bildirilir, çünki “İsgəndər-M” raketi Rusiyanın daxili bazar üçün istehsal etdiyi və xaricə satışının beynəlxalq konvensiyalarla qadağan olunduğu uzaqmənzilli silahdır. Amma Rusiya Şuşaya atılan “İsgəndər – M” raketinin məsuliyyətini üzərinə götürmür. Belə olan halda Azərbaycan hansı addımları atmalıdır?

-Sizin sayt vətənpərvər saytdır, kollektivinizə də uğurlar arzu edirəm. Əslində “İsgəndər-M” məsələsinə bir qədər səthi baxırlar, amma bu, böyük hərbi cinayətdir. Bu raketin atılması əslində başqa suallar da ortaya çıxarır. Gəncəyə, Bərdəyə atılan raketlər, fosfor bombalarını da qadağan olunmuş silahlardır. Bizim mülki əhali arasında itkimiz oldu. Döyüş zamanı 360-dan çox erməni tankı vurmağımız rəsmi statistikadır. Silah kvotasına baxanda bəlli olur ki, Ermənistanda bu qədər silah, texnika olmamalıdır, amma mövcuddur. Hələ bunlar bizim zərərsizləşdirdiklərimizdir, Ermənistanın özündə hələ nə qədər silah qalıb, bu da ciddi sualdır. Müharibənin gedişində 400 və 500 ton silahın verildiyi üzə çıxdı. Onun hansı maşrut üzərindən göndərildiyi də məlum oldu ki, İran üzərindən M-2 yolu ilə Ermənistana çatdırılıb. Bütün bunlar onu göstərir ki, ermənilər Rusiya tərəfindən dəstəklənib. Bu, artıq etiraf olunmalıdır. Çünki Rusiya Prezidenti özü etiraf etdi ki, müharibədə balansı saxlamaq üçün Ermənistana silah verilib. “İsgəndər-M” raketi ilə bağlı Azərbaycan cəmiyyətində haqlı narazılıq var, Prezident İlham Əliyev də milli iradənin ifadəsi olaraq bunu dilə gətirdi və suallar qoydu. Amma bu günə qədər də ağılabatan bir cavab yoxdur. Onlar izahatlarında belə “İsgəndər-E” raketini verdiklərini etiraf edirlər.

Çox haqlı olaraq Prezident İlham Əliyev belə bir sual qoydu ki, erməniləri bu silahları pulla verilib? Bu, əslində həm də Rusiya cəmiyyətinə bir sual idi. Çünki Rusiyada vəziyyət olduqca pisdir, pensiyaçılar verilə bilmir, amma milyardlarla dəyəri olan silahlar Ermənistana pulsuz verilir. Bunlar sadə rus vətəndaşının boğazından kəsilir. Ermənistana bu qədər silah verilməsi bölgədə silah kvotasının pozulması deməkdir. Üstəlik də Rusiya, ABŞ və Fransa ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədri kimi ən azından bitərəf mövqedə, əslində isə həqiqətin, təcavüzə məruz qalanın yanında olmalı idilər. Çünki biz Küveyt-İraq savaşında bunu gördük. Dərhal bütün böyük dövlətlər Küveytə dəstək verdi və bu gün də İraq Küveytə təzminat ödəyir. Eyni sxem burada da olmalı idi. Nəzərə alsaq ki, adını çəkdiyimiz ölkələr BMT Təhlükəsizlik Şurasının üzvləridir, özləri 4 qətnamə qəbul edib və hamısında da Ermənistanı işğalçı kimi qəbul edib. Üstəlik də BMT-nin bütün üzv dövlətləri Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıyıb. Bütün bunlardan sonra bizə savaş açan, torpaqlarımızı işğal edən dövlətə bu cür yardım göstərmək nə deməkdir? Hesab edirəm ki, Rusiya bu sualların cavabını verməlidir. Digər tərəfdən, bütün cəmiyyət bilir ki, Rusiya silahlılarının Azərbaycan ərazisində sülhməramlı donunda olması bizim iradəmizdən asılı deyildi. Bu, o dönəm üçün məcburi xarakter daşıyırdı, başqa seçimimiz yox idi. Bu məsələdə Azərbaycan cəmiyyəti nə iqtidarda, nə müxalifətdə, nə diasporda, nə də vətəndaşda günah axtarmalıdır. Şərtlər bu idi ki, pislərin içində ən yaxşı pisi seçmək məcburiyyətində qaldıq.

Əgər Rusiya da burada sülhməramlı missiya yerinə yetirirsə, eyni zamanda, Ermənistana da “İsgəndər-M” raketi veribsə, biz onlara nə qədər güvənək? Bir müddət əvvəl də Rusiya və Fransa prezidentlərinin telefon danışığı oldu və onlar Azərbaycanın başı üzərindən Qarabağ probleminin çözüm yollarını müzakirə etdilər. Siz nə etmək istəyirsiniz? Biz Fransanın daxili işlərinə qarışırıq? Fransanın daxilində çözüm axtarırıq? Fransanın Marsel şəhərində də erməniləri yerləşdirmək mümkündür. Ölkə başçısının da dediyi kimi, əgər istəyirlərsə, orada ermənilərə yer versinlər. Rusiyanın daxilində azlıqlar var, biz onların işinə qarışırıq? Rusiya isə KTMT-də Ermənistanla tərəfdaşdır, həm də ortaq ordu yaradıblar. Gümrüdə bir bazaları var, ikincisini də Zəngəzurda yerləşdirmək qərarına gəliblər. Belə bir məqamda bu raketlərin Azərbaycana düşməsi birmənalı şəkildə Rusiyanın günahıdır və rəsmi Moskva bunun izahını verməli, həm üzr diləməli və hüquqi olaraq məsuliyyəti daşımalıdır.

“Ermənistandan sürü ilə adam gətirib Xankəndinə doldurublar”

-Digər bir məqam Zəngəzur dəhlizinin açılmasıdır ki, həm 2020-ci il 10 noyabr, həm də 2021-ci il 11 yanvar razılaşmasında bu bənd açıq şəkildə göstərilib. Bu məsələ tək Azərbaycanın üçün yox, digər dünya dövlətləri üçün önəmlidir. Amma bu dəhlizin açılmasına maneə olmaq istəyən Ermənistan və hadarları var. Bu, razılaşmanın pozulması anlamına gəlmir?

-Əlbəttə, elədir. Əvvəla, 10 noyabr protokoluna görə, əgər Laçın dəhlizi ermənilərin gediş- gəlişini asanlaşdırmaq üçün verilirsə, Zəngəzur dəhlizi də açılmalıdır.

Naxçıvanın Azərbaycanın əsas hissəsi ilə əlaqəsi üçün, həm də Çindən Avropaya qədər uzanan meqalayihədir. Təkcə birinci məqama nəzər salsaq, bu gün Ermənistan Zəngəzur dəhlizinin açılmasını yubadırsa, dərhal Laçın dəhlizi bağlanmalıdır. Çünki bunlar biri-birinə bağlı məsələdir. Digər tərəfdən, 10 noyabr bəyanatında Azərbaycan üzərinə düşən öhdəlikləri yerinə yetirib, amma Ermənistan və Rusiya tərəfi yerinə yetirmir. Ermənistan silahlı qüvvələrini Azərbaycan ərazisindən çıxarmır, separatçı rejiminin idarəetməyə müdaxiləsi kəsilmir. Protokolun 4-cü bəndində konkret olaraq göstərilir ki, Rusiya sülhməramlıları bölgəyə daxil olarkən erməni silahlıları paralel olaraq oradan çıxmalıdır. Amma onlar çıxmayıb.

Üstəlik, Ermənistandan sürü ilə adam gətirib Xankəndinə doldurublar. Onların erməni əsilli Azərbaycan vətəndaşı olub-olmadığı, Qarabağda doğulub-doğulmadığı bilinmir. Çünki heç bir yoxlama yoxdur. Amma o vaxt 12 mindən çox azərbaycanlı Xankəndindən qovulub. Onların da BMT-nin müvafiq strukturlarının iştirakı ilə qaytarılması təmin olunmalı idi, amma olunmur. Sülhməramlılar da bölgədə həddini aşır.

İkinci tərəfdən, Türkiyə artıq Birgə Monitorinq Mərkəzində çalışır. Türkiyə bu məsələlərdə var və Qafqaza “ayağını qoyub”. Biz Türkiyə və Azərbaycan olaraq ortaq gələcəyimizi planlamışıq. Bölgəyə sülhün, sabitliyin gəlməsində Türkiyənin xüsusi rolu var. Rusiya ilə Türkiyə də Zəngəzur dəhlizinin açılmasında maraqlıdır. Amma bu meqalayihənin həyata keçməsini zahirən istəsələr də, siyasi baxımdan daha çox Türkiyənin Orta Asiya və Qafqazlara gəlməsinin böyük əhəmiyyət daşıdığını hiss edərək Rusiya və Ermənistan bu məsələyə yubadıcı təsirlə yanaşmaq istəyir. Hesab edirəm ki, Baydenin saxta soyqırımla bağlı verdiyi açıqlamanın da altında bir çox səbəblərdən biri bu meqalayihədir. Çünki bu layihədə həm Rusiya, həm Çin, həm də İran sərmayə götürəcək. Amma ABŞ bu dövlətlərə qarşı sanksiya tətbiq edib və münasibətləri yaxşı deyil.

Xalqlar baxımından yanaşsaq, Zəngəzur dəhlizinin açılması erməni xalqının nicatıdır. Rusiya və İran xeyli qazanc əldə edə bilər. Digər tərəfdən, sərhədlərin delimatiyası və demarkasiyası məsələsində əvvəlki xəritələrə istinad olunub. Hətta 1970-ci illərdə ermənilərə verilən ərazilər geri qaytarılıb. Hətta bir yerdə tövlə belə sərhəddə düşdü və bizim sərhədçilər tövləni ortadan böldü. Onlarla qürur duydum. Belə də davranmaq lazımdır. Putinin özü ki, hər gün bizə nağıl danışır, bir dəfə Ukrayna ilə bağlı demişdi ki, hansı ölkə SSRİ-yə hansı ərazi ilə daxil olubsa, o ərazi ilə çıxmalıdır. Putin Krımın Rusiyada qalması baxımından bunu demişdi. Amma biz də SSRİ-yə daxil olanda Zəngəzur bizim ərazimiz olub. Zəngəzurun erməniləri verilməsi məsələsi 1965-ci ildə yekunlaşıb.

Qars və Moskva müqaviləsinə görə, Naxçıvanla bağlı Türkiyə də işə qarışa bilər. Bütün bu varantlarda Zəngəzur məsələsinə yenidən baxılmalıdır. İndi biz maksimalist yanaşsaq da, məsələni belə qoyuruq ki, Zəngəzur dəhlizi açılmalıdır. Hesab edirəm ki, buna ən tutarlı cavabı da Azərbaycan Prezidenti verib: Ermənilər istəsə də, istəməsə də, Zəngəzur dəhlizi açılacaq. Bütün bu məsələlər onu göstərir ki, Zəngəzur dəhlizini qapalı saxlamaq mümkün deyil. Azərbaycanın əlində kifayət qədər əsaslar var ki, güc tətbiq edərək bu dəhlizi açsın. Hesab edirəm ki, bütün bunlar yaxın zamanlarda reallaşacaq.

“Rusiya kənara çəkilərsə, 2 saat sonra Azərbaycan ordusu İrəvanda parad keçirər”

- 21 apreldə bizim dövlət sərhədimizdə Qubadlı və Zəngilan istiqamətində erməni təxribatı baş verdi. Bu da göstərir ki, Ermənistanda revanşist qüvvələr yenidən Azərbaycana qarşı işğalçı siyasət yürütmək haqqında düşünür. Hətta Ermənistanın keçmiş prezidenti Robert Köçəryan Hadrut və Şuşanı geri qaytaracaqları şəklində açıqlama vermişdi. Amma Prezident İlham Əliyev Cəbrayıl səfərində maraqlı bir fikir səsləndirdi: Azərbaycana qarşı növbəti belə bir addımda lazımı cavab veriləcək. Bu xəbərdarlıq Ermənistanla yanaşı, onun havadarlarına da ünvanlanmışdı.

Ermənilərin bu təxribatlarının arxasında nə dayanır? Revanşist qüvvələr Rusiya tərəfindən niyə dəstəklənir?

-Əslində Ermənistana qarşı cəzasızlıq mühiti birinci amildir. Köçəryan deyir ki, biz Hadrutu və Şuşanı qaytaracağıq, əslində bu ifadə belədir ki, Şuşanı və Hadrutu işğal etmək istəyirlər. Çünki ora bizim ərazimizdir. Köçəryan işğala çağırış edir, amma bütün dünya susur. Rusiya, ABŞ, Fransa vasitəçidir, amma susur. Azərbaycan tərəfdən isə hansısa bir ifadə işlənəndə az qalırlar 50 bəyanat versinər. Azərbaycan azadlıq müharibəsi aparırdı, BMT Təhlükəsizlik Şurası yığılmışdı ki, sanksiya tətbiq etsin. Sadəcə olaraq Böyük Britaniya və bizə dost ölkələrin səyi ilə bu baş tutmadı. Amma təkcə bu faktın özü göstərir ki, susmaq həm də razılıq əlamətidir. Ermənilərin belə revanşist danışıqları, çağırışları dərhal cavablanmalıdır. Bunun ardınca da həm Paşinyan, həm də müxalif qüvvələr bildirirlər ki, biz erməni silahlı qüvvələrini Rusiya ilə bərabər modernləşdiririk. Əslində burada Köçəryanla Paşinyan şüarlarını barter ediblər. Daha çox dinc və müharibədən çəkinmə zehniyyəti daşıyan Paşinyan son zamanlar daha çox Köçəryanın şüarlarından istifadə edir, ordunun modernləşdirilməsini, Qarabağın statusu məsələsini gündəmə gətirir. Köçəryan isə daha çox Paşinyanın şüarlarını oğurlamağa başlayıb ki, onun elektoratını ələ keçirsin. Əslində bu, daxili savaşdır.

Amma söhbət ondan gedir ki, bu, erməni dövlət adamları tərəfindən deyilən fikirlərdir və buna da cavab olmalıdır. Birinci məqam odur ki, bunların belə rahat danışmasının səbəbi cəzasızlıqdır. Sarkisyan açıq şəkildə Avropa tribunalarından elan etmişdi ki, Xocalıda qırğın törətmişik və bunu Azərbaycan tərəfində rahatlıq olmasın deyə etmişik. Adam bunu etiraf edəndən sonra dövlət tərəfindən ona gözün üstündə qaşın var deyən olmadı. Sanksiya tətbiq olunmadı, cinayət məsuliyyətinə cəlb edilmədi, heç bir ölçü götürülmədi. Zori Balayan yazır ki, türk uşaqları kəsirdik, neçə dəqiqə sonra öləcəklərinə baxırdıq. Kimsə ona bir söz demir, əksinə, medal verir, ölkələrinə dəvət edirlər. Yəni bu, beynəlxalq aləmin ikili standartlarıdır ki, ermənilər indi də ayaqlarını daha qabağa atmağa çalışırlar.

Digər məqam isə Rusiyanın münasibətidir. İlham Əliyev çıxışlarının birində dedi ki, Rusiya tərəfinə bildirirdim ki, bu silahları Ermənistana verməyin. Onların əlində belə silahların olması təhlükəlidir və bizim dinc əhalimizə qarşı istifadə olunacaq. Amma o raketlər Ermənistandan alınmadı. Rusiya erməniləri maşa kimi istifadə edir, maraqlarını təmin etmək üçün erməni əhalisindən, onların adı altında ora gətirilmiş terrorçulardan yararlanır. Bizim Rusiyaya ehtiyacımız yoxdur, öz ordu hissələrimiz qısa zamanda bütün erməniləri oradan çıxara bilər. Ermənistan tərəfi bizə qarşı revanşist çıxışlarını davam etdirərsə və Rusiya kənara çəkilərsə, iki saat sonra Azərbaycan ordusu İrəvanda parad keçirər. Bunu hamı bilir. Hesab edirəm ki, Rusiya bu məsələdə səmimi olmalı, ya bitərəfliyini qorumalı, revanşistlərə dəstək verməməlidir, ya da müqaviləni kənara qoysun, biz qaldığımız yerdən davam edək.

“Kim səngərdə kimdən hansı partiyanın üzvü olduğunu soruşurdu?”

-Fərəc bəy, bir qədər də daxili siyasi arenada baş verənlərdən danışmaq istəyərdim. Deputat Fazil Mustafa parlamentdə belə bir təklif səsləndirdi ki, artıq Böyük Şəhər Bələdiyyələrinin yaradılması vacibdir. Bu, bir növ icra hakimiyyətlərinin ləğvi məsələsinin də gündəmə gəlməsidir. İcra başçılarının həbsi də göstərir ki, artıq mərkəzi icra orqanları effektiv qurum deyil. Sizin fikriniz maraqlıdır, bu gün icra hakimiyyətlərinin Böyük Şəhər Bələdiyyələri ilə əvəz olunmasına ehtiyac varmı?

-Bu fikri mən 10 ildir parlamentdə səsləndirdim. İndi yenidən kimsə bu fikri təkrarlayırsa, sevindirici haldır. Mən təklif edirdim, Azərbaycanda struktur dəyişiklikləri elə olmalıdır ki, ilk növbədə paralellik aradan qalxsın. Bu gün də o fikirdəyəm ki, Nazirlər Kabineti ilə Prezident Aparatı bir-birini təkrarlayan iki strukturdur. Bu gün I vitse-prezidentlik institutu varsa, Nazirlər Kabinetinin qalmasının mənası yoxdur. Çünki o işləri görən şöbə və nazirliklər var. O nazirlikləri də həmin şöbələr koordinasiya edə bilər. Digər tərəfdən 2010-cu ildə bu məsələni qaldırdım ki, bələdiyyələrin statusları icra aparatlarının hüquqları hesabına artırılmalıdır. Rayonlarda icra nümayəndələri yalnız Prezidentin sərancamlarının icrasına nəzarət edə bilər. Qalan bütün funksiyaları bələdiyyələrə vermək lazımdır. Bələdiyyə seçkili orqan olduğu üçün əhali ilə işləmək məcburiyyətindədir. Əlçətanlıq təmin olunmalıdır, çünki işləyə bilməyəcəksə, sonra seçilməyəcək.

Digər tərəfdən, yerlərdə partiyaların iştirakçılığı təmin olunacaq. Orada nüfuzu olan adamlar iş başına gələcək. Eyni zamanda, ictimai nəzarət güclü olacaq. Yəni seçilən bələdiyyə üzvləri də işlərə nəzarət edəcək. Digər məqam isə bələdiyyələrin özlərinin qazanc yeri axtarması olacaq. Çox qazanmaq üçün maraq yaranacaq. Əyalətlərdə, yerlərdə çox qazanarlarsa, iş yerləri çox olarsa, bolluq olarsa, təbii ki, Bakıda da ucuzluq olacaq. Ona görə hesab edirəm ki, bu məsələdə artıq yubanırıq. Artıq icra strukturlarının cüzi funksiyasını saxlamaqla digər bütün səlahiyyətləri bələdiyyələrə verilməlidir. Böyük şəhərlərdə, xüsusilə də Bakıda şəhər bələdiyyələri yaradılmalıdır. Artıq kiçik, effektli, mobil sistemə keçmək lazımdır. Strukturların aparatları şişirdilmiş şəkildə olmamalıdır.

Bir neçə nazirliklərin birləşdirilməsi mümkündür, Nazirlər Kabineti ilə I vitse-prezidentlik institutuna baxmaq lazımdır. Hesab edirəm ki, islahatlar paketində bu məsələ yer almalıdır, çünki bunsuz mümkün deyil. Digər tərəfdən, son vaxtlar icra hakimiyyətlərində bəzi əməkdaşların hərəkətləri o strukturların imicinə kifayət qədər xələl gətirdi. Bələdiyyələrin formalaşmasında isə məsuliyyət bölgüsü olacaq. İndi yerlərdə hər hansı bir problem olursa, birbaşa mərkəzə transfer olunur. Amma bələdiyyə idarəçiliyi olanda, insanlar o problemlərin günahkarını mərkəzdə axtarmayacaq. Eyni zamanda, partiyaların formalaşmasında mühüm rolu olacaq. Məsələn, Türkiyədə Prezident AKP-dəndir, amma İzmir, İstanbul, Ankarada bələdiyyə sədrləri CHP-dəndir. Növbəti seçkilərdə isə idarəetməni müqayisə etmək üçün imkan yaranacaq. Bu, həm də gələcəkdə proporsional seçki sisteminə keçid üçün effektli prosesdir.

-Fərəc bəy, proporsional seçki məsələsinə toxundunuz. Bu məsələ hər kəs tərəfindən qəbul olunmur. Deyirlər ki, ölkədə partiyaların sayı həddindən artıq çoxdur. Sabiq spiker Rəsul Quliyev saytımıza müsahibəsində dedi ki, proporsional seçki anti-demokratikdir. Yəni bu sistemdə partiyanın nüfuzundan istifadə edərək şəxslər qalib gəlir.

-Yenə o fikrin üzərində dayanıram ki, proporsional seçkinin qaytarılması vacibdir. İlkin etapda yarı majoritar, yarı proporsional da ola bilər. Amma əslində biz doğrudan da parlamentin ciddi siyasətçilərdən təşkil olunmasını, ölkədə ciddi siyasi rəqabətin olmasını istəyiriksə, bunun tətbiqi vacibdir. Təbii ki, bir partiya ilk onluğuna özünün ən yaxşı siyasətçilərini salacaq. Qazandığı səsə görə də ən yaxşılar parlamentə gedəcək. Digər tərəfdən, bu seçki özü bir ələk olacaq. Seçkidə uğur qazanmayan partiyalar ya digərləri ilə birləşəcək, ya da sıradan çıxacaq. Bunu rəhbərləri istəməsə belə, üzvləri uzun müddət buna dözməz. Heç bir siyasi opponentimin fikrini tənqid etmək məqsədi ilə demirəm, bu, onun fikridir. Amma hesab edirəm ki, proporsional seçkinin qayıtması vacibdir. Bir ölkənin immuniteti siyasi mühitin gücünə bağlıdır. Əgər bir cəmiyyətdə siyasi mühit, dünyagörüşü, zehniyyət savaşı yoxdursa, inkişaf getməz. Məsələn, Türkiyədə partiyalar bir-birini “qırır”, amma dövlət məsələsi gələndə, hamı bir yerdə olur.

Biz də bunu nümayiş etdirdik. Müharibə zamanı 50-dən çox partiya bir yerdə dayandı və “öncə vətən, biz də əsgərik” dedik. Bu, belə də olmalıdır. Amma hər hansı bir məsələyə fərqli fikirlər ola bilər. Məsələn, mən hakimiyyətə gəlməyi fiziki hakimiyyətə sahiblənmək kimi baxmıram. Mənim zehniyyətim hakimiyyətə gəlsin. Biz hamımız deyirdik ki, Şuşaya bayraq sanca, əsgərin əlini sıxmağa, alnından öpməyə hazırıq. Onun hansı siyasi kimlik daşımasının nə fərqi var? Qarabağda 3 min şəhid verdik, 10 minlərlə qazimiz var, kim səngərdə kimdən hansı partiyanın üzvü olduğunu soruşurdu? Sadəcə olaraq ən yaxşılar parlamentdə, ən savadlılar iş başında olsun, ən yaxşı platformalar həyata keçsin deyə, hesab edirəm ki, yolu proporsional seçkinin qaytarılmasıdır.

“Şəhid ailələri ilə bağlı problem yaratmaq istədilər, qazilərə əl atdılar, generallarımıza, əsgərlərimizə dil uzatdılar ki...”

-Qarabağ məsələsində partiyaların birmənalı hakimiyyətə dəstək verməsi çox yaxşı görüntü yaratdı. Siyasilərin vətən, millət, dövlət məsələsində birləşməsi 90-ların siyasi mühitini görməyən biri kimi məndə kifayət qədər xoş təəssürat yaradırdı. Sizin bir fikriniz vardı ki, bu birlik daim davam etməlidir, çünki vətən, millət, dövlət daim qorunmalıdır. Son bir ildə hakimiyyətin təşəbbüsü ilə formalaşan dialoq mühiti, partiyalarla təmas və digər bu istiqamətdə atılan addımları necə qiymətləndirirsiniz?

-Siz 90-lardan bir bənzətmə gətirdiniz, amma məsələn, indiki AXCP o dövrdəki AXC deyil. O vaxtlar yaranan Azərbaycan Xalq Cəbhəsi milli azadlıq hərəkatı idi. Hamı orada iştirak edirdi. Hərəkatın içərisində ona qədər mövcud olan dərnəklər, qeyri-leqal, gizli təşkilat vardı, hamısı ora gəlmişdi. Onun missiyası Azərbaycanı müstəqilliyinə qovuşdurmaq idi. O təşkilat missiyasını yerinə yetirmişdi. Bu gün o təşkilatın imicindən istifadə edib, o ad altında müəyyən çıxışlar edənlər var. Onlar nə bütöv Azərbaycançılıq, nə Turançılıq, nə də o hərəkatın prinsiplərini ortaya qoyurlar, amma adına xələl gətirirlər. İki il əvvəl ölkə başçısı Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının Siyasi partiyalar və qanunvericilik hakimiyyəti ilə əlaqələr şöbəsi yaratdı.

Hörmətli Ədalət Vəliyevi də həmin şöbəyə rəhbər təyin etdi. Kadr məsələsi çox mühüm məsələdir. Prezidentin bu mənada çox uğurlu seçimi oldu. Ədalət Vəliyevlə bütün partiyalar, o cümlədən biz də dəfələrlə görüşmüşük, bu görüşlər davam edir. Çox əlçatan, açıq, fikirləri alan insandır və dərhal da Prezidentlə müzakirəyə çıxarır. Məsələn, dəfələrlə təkliflər vermişəm, qısa zaman sonra təkliflər bağlı soruşublar, aydınlaşma aparıblar. Vətən müharibəsi, daxili siyasət və digər məsələlərlə bağlı təkliflərimi verirəm. Hər təklif də qəbul olunmalı deyil. Bu mənada da Ədalət Vəliyev fərd olaraq çox uğurlu kadrdır. Təbii ki, bu, Prezidentin iradəsidir ki, dialoq mühiti yaranıb.

Məsələn, dünyanın ən böyük dövləti olan ABŞ prezidenti çıxış edib dedi ki, biz Çin ilə rəqabətdəyik, onlar Amerika cəmiyyətinin parçalanmasından yararlanmaq istəyirlər. O dövlət belə cəmiyyətin bölünməsindən çox narahatlıq keçirir. Azərbaycana da kənardan müdaxilə edə bilməzlər. Azərbaycanın qüdrətli ordusu var, artıq onun keçirdiyi beşinci nəsil savaşı dərsliklərə salınıb. Biz hamımız ordumuzla qürur duyuruq. Bizi daxildən, özümüzü-özümüzə qarşı qoymaqla sarsıda, sındıra, məğlub edə bilərlər. Ona da əl atırlar. Şəhid ailələri ilə bağlı problem yaratmaq istədilər, qazilərə əl atdılar, generallarımıza, əsgərlərimizə dil uzatdılar ki, dövlətlə aralarında sınıqlıq olsun. Bir məmur, nazir günahkar ola bilər, hakimiyyət və dövlət fərqli anlayışdır.

Dövlət bizim babamızdır. Hakimiyyət menecerdir, dövləti müəyyən dövrdə idarə edir. Biz bütün məqamları dövlətin mənfəətini güdməliyik. Qalan hər şey təfərrüfatdır. Ona görə də siyasi birlik mövsümü deyil, daimi olmalıdır. Çünki dövlətin daim dostları və düşmənləri olacaq. Biz böyüdükcə düşmənlərimizin sayı daha da artacaq. Ona görə də iqtidar tərəfindən milli birliklə bağlı atılan addımları təqdir edirəm, bu proses davam etməlidir.

-Fərəc bəy, 90-lardan gələn siyasətçisiniz və hər zaman da siyasətdə nüfuz sahibi olmusunuz. 90-ların siyasəti və indiki dövr... Hansı sizin üçün daha cazibədardır?

-Mənə görə bunun hansının cazibədar olması maraqlı deyil. Mənə görə hansı dövrdə ölkənin maraqları daha yaxşı müdafiə olunur, daha çox önə çıxarılır, o maraqlıdır. Məsələn, mən müxalifətəm, YAP-la rəqib qüvvəyik, amma 44 günlük savaşımızda əldə olunan qələbə çox böyük uğurdur, hər kəs bunu etiraf etməlidir. Bu, bir partiyanın uğuru deyil, bu qələbə bu nəsil millətin, hakimiyyətin adına yazıldı. Bu qələbəni dadızdırıbsa, biz bunu qiymətləndirməliyik. Müxalifətçilik fərdlərə qarşı yox, problemlərə qarşı olmalıdır. Bir fikir deyilirsə və o milli maraqlara uyğundursa, kimin söyləməsindən asılı olmayaraq, ona dəstək vermək, əksinədirsə, onun qarşısında durmaq lazımdır. Əsas olan milli maraqlardır. Mənim üçün əsas olan ədalətli status- kvosu bütöv Azərbaycandır, strateji olaraq isə Turançıyam. Amma bunun hamısını indi hədəf kimi qoya bilmərik. Bir kərpiçi bu gün biz qoyuruq, sabah onun üstünə başqa biri bir kərpiç qoyur, o evi biz tikirik. Ora yeni, köhnə siyasətçi fərq etmir, kim kərpic qoyursa, təqdir edirəm.

“Rusiya sülhməramlıları təkcə Qarabağda deyil, həm də cəmiyyətdə bilərəkdən kövrəklik yaradırlar”

-Sosial şəbəkələrdə şəhid və qazilərə qarşı bir kampaniya aparıldığının şahidi olduq. Şəhidlərimiz təhqir olunur, qazilər narazı salınır. Necə düşünürsünüz, bu, süni şəkildə, bilərəkdən aparılan kampaniyadır, yoxsa həqiqətən qurumların yaratdığı problemdir?

-Bəzi siyasətçilər şəhidin təhqir olunmasına münasibət bildirəndə guya insan haqlarını qoruyan, demokratik bir duruş verirlər. Nə qədər anti-demokratik olursa olsun, şəhid Xudayar Yusufzadəni təhqir edən ən pis şəkildə cavabını almalıdır. Deyirlər verin məhkəməyə, niyə? O döyülüb, getsin o versin məhkəməyə. Niyə şəhidi təhqir etməlidir? Çünki bunlar döyüşməyiblər. Mən ilk ordunu yaradanlardan biriyəm, I Qarabağ savaşında azdan-çoxdan döyüşmüşəm. Bizim müəyyən naliyyətlərimiz var idi. O vaxt hələ deyirdim ki, döyüşə çağırılan adam heç döyüşməsə belə, o adam artıq milli qəhrəmandır. Çünki o evindən çıxanda ölümə gedib, uşağına son dəfə baxıb evdən çıxıb. Amma şəhidin, qazinin təhqir edilməsi yaramaz hərəkətdir. Bu, başqa məsələdir ki, bəziləri qazi adı altında nələrsə əldə etməyə çalışırlar, onlar da ifşa olundu. Amma real olaraq bizim şəhidlərimiz, döyüşçülərimiz var, onlar başımızın tacıdır. Amma əlbəttə ki, qazilərimiz də bir qədər təvəzökar davranmağı bacarmalıdırlar. Məsələləri çox da qabartmasınlar. Özümdən misal çəkirəm, mən savaşmasaydım, kim gəlib döyüşəcəkdi? Sabah müharibə olacaqsa, yenə biz gedəcəyik. Amma döyüşənlərə də həm dövlət orqanları, həm də bütün əhalimiz fərqli yanaşmalıdır. Generallarımızı, ordumuzu, qazilərimizi nüfuzdan salmaq, şəhid ailələrinə qarşı hörmətsizlik etmək, dövlətlə onları qarşı-qarşıya qoymaq kimi istəklər var. Qonşu dövlətlərin xüsusi xidmət orqanları bu istiqamətdə çalışır.

Məsələn, Rusiya sülhməramlıları təkcə Qarabağda deyil, həm də cəmiyyətdə bilərəkdən kövrəklik yaradırlar. Ona görə onları çərçivəyə salmaq lazımdır. İndi də bəzi xüsusi xidmət orqanları bu kimi amillərdən istifadə edir. Ona görə də təxribatlara getməmək lazımdır. İlk növbədə şəhid ailələrinə, qazilərə xidmət etməli olan məmurlar bunu yüksək səviyyədə etməlidir. Hətta bunun rəsmi vəzifəsi olmasa belə, mənəvi olaraq ondan ləzzət almalıdır. O da onun xidməti, savaşıdır. İkinci tərəfdən isə bu işə görə maaş alır.

-Fərəc bəy, şəhidlərin adlarının əbədiləşdirilməsi üçün qanun var, amma şəhidlərin təhqir olunması ilə bağlı cəza mexanizmi nəzərdə tutulmayıb. Sizcə, belə bir qanuna ehtiyac varmı?

-Mütləq belə bir qanun olmalıdır. 2011-ci ildə parlamentdə çıxış edərkən Türkiyədən örnək gətirdim. Türkiyədə belə bir qanun var ki, ordunu, şəhidi nüfuzdan salacaq hərəkətlərə görə cəza nəzərdə tutulur. Azərbaycanda da ordunu, şəhid ailələrini təhqir edənlərin cəzalandırılması ilə bağlı Cinayət Məcəlləsinə mütləq bir maddə salmaq lazımdır. Şəhid öz canını şüurlu şəkildə vətənin, millətin yolunda verirsə, onun təhqir olunmasına cəmiyyət dözə bilməz. O qanun mütləq olmalıdır.

-Təşəkkür edirəm, Fərəc bəy.

-Mən də təşəkkür edirəm.

Vilayət Muxtar/Cebhe.info

Fərəc Quliyev: “Əgər belədirsə, Rusiya müqaviləni kənara qoysun, biz qaldığımız yerdən davam edək” - MÜSAHİBƏ