Milli Dirçəliş Hərəkatı (MDH) partiyasının Zəfər Bayramı TƏBRİKİ
Bu günün valyuta məzənnələri
Prezident İlham Əliyev Bakıda Mərkəzi Parkın üçüncü hissəsinin açılışında iştirak edib
UEFA Çempionlar Liqasında növbəti oyunlar keçirilib
Yer kürəsini maqnit qasırğası bürüyəcək
“28 May” Nəqliyyat Mübadilə Mərkəzi sabahdan fəaliyyətə başlayır
TDT-nin 12-ci sammiti Azərbaycanda keçiriləcək
Məzahir Pənahov: Biz gərək tez bir zamanda dairə seçki komissiyalarını formalaşdıraq
MSK sədri: Bələdiyyə seçkilərini yanvarın 25-dən sonra keçirmək daha məqsəduyğundur
TDT-nin yeni bayrağı qəbul edilib
16.02.2012 [13:56] - DAVAMın yazıları
İran parlament seçkileri her seçkiden önce Daxili İşler Nazirliyinin nezdinde yaradılan Seçkiler Teşkilatının fealiyyete başlaması ile start götürür ve yeni çağırış parlamentin işe başlaması ile başa çatır. Bu proses bir il davam edir.
Seçkilerin keçirilmesine nezareti ölkenin Nezaret Şurası heyata keçirir.
Seçkiler başa çatdıqdan sonra daxili işler naziri yeni çağırış parlamentin ilk iclasında seçkilerin yekun neticeleri barede meruze ile çıxış edir. Hemin iclasda İranın ali liderinin ofisinin rehberi, Prezident, Mehkeme Sisteminin rehberi, Meslehet Şurasının sedri iştirak edirler.
Deputatlığa namizedliye telebler
Parlament üzvlüyüne namizedliyini ireli sürmek isteyen şex ilk növbede İran vetendaşı olmalıdır. İslama ve İran İslam Respublikasına inanmalı ve emelde de bunu göstermelidir. İran Konstitusiyasına ve ali lidere sadiq olmalıdır. Bundan başqa, seçki dairesi üzre nüfuzlu olmalı (nüfuzsuz ve qaranlıq keçmişi olmamalıdır), fiziki qüsuru olmamalıdır (kor, kar ve lal) ve magistratura diplomuna malik olmalıdır. Namizedliyini ireli sürecek şexsin minimum 30, maksimum 75 yaşlı ola biler.
Prezident seçkileri ve Ekspertler Meclisinin üzvlerinin seçkilerinden ferqli olaraq, parlament seçkilerinde İran Konstitusiyası ile müeyyen edilen dini azlıqların nümayendeleri öz namizedliyini ireli süre ve seçkilere qatıla bilerler. "İslam dinine inanmalıdır" şerti bu namizedlere şamil olunmur. İran parlamentinde zerdüştiler ve yehudiler her biri bir kürsü, mesihiler (aşuriler, ermeniler ve keldaniler) ise üç kürsü sahibidirler.
Dövlet orqanlarında çalışan şexsler deputatlığa namizedliklerini ireli sürmek üçün namizedlerin qeydiyyatına başlanmazdan 6 ay önce tutduqları vezifeden istefa vermelidirler.
Prezidentin müavinleri, nazirler, sefirler, eyalet rehberleri, icra başçıları, dövlet müşavirleri, hakimler, Mehkeme Sisteminde çalışan şöbe reisleri, Televeziya Teşkilatında çalışan yüksekvezifeli şexsler, şeher şurasının üzvleri, Nezaret Şurasının müşahideçileri ve nümayendeleri parlament seçkilerinde namizedliklerini ireli sürmek isteyerlerse, seçkilere qeydiyyat başlamamışdan altı ay önce tutduqları vezifeden istefa vermelidirler.
Seçkilerde esas reqibler
İndiyedek İranda partiya, cemiyyet, herekat ve diger formalarda 260 partiya qeydiyyatdan keçib. Onlardan yalnız 60 faizinin fealiyyet gösterdiyi bildirilir. İranda partiyalar üç - mühafizekar, islahatçı ve mötedil düşergelerinde siyasi mübarize aparırlar. İslahatçılar düşergesinde 47, mühafizekarlarda 35, mötediller düşergesinde ise 25 partiya fealiyyet gösterir.
Esas reqibler ise islahatçılar ve mühafizekarlar (üsulgeralar) düşergeleridir. 2009-cu il iyunun 12-de İranda keçirilen prezident seçkilerinde üsulgeralar cinahından olan hazırkı dövlet başçısı Mahmud Ehmedinejad 62,5, onun esas reqibi islahatçı namized Mirhüseyn Musevi ise 33,75 faiz ses toplamışdı. Lakin Musevi seçkilerde ciddi saxtakarlığa yol verildiyini esas getirerek, neticeleri tanımadığını beyan etdi. Onun terefdarları da neticelere etiraz olaraq, Tehran küçelerinde aksiyalara başladılar. Aksiyalarda polisle toqquşmalar qeyde alındı. İslahatçı namizedin xeyli terefdarının hebs olunduğu bildirilir.
Parlament seçkilerine hazırlıq işleri başlanan günden hakim üsulgeralar düşergesinden bezi şexsiyyetler 2009-cu ilde prezident seçkilerinden sonra yaranan gerginliklerle bağlı islahatçıların gelecek parlament seçkilerine qatılmasına şeraitin yaradılmamasını isteyib. İslahatçıların esas rehberlerinden olan Mirhüseyn Musevi ve Mehdi Kerrubi bir ilden çoxdur ki, ev dustağıdır.
Namizedlerin qeydiyyatı
2012-ci il mart ayının 2-de keçirilecek İranda IX çağırış parlamente seçkilere namizedlerin qeydiyyatına dekabrın 24-den başlayaraq namizedlerin qeydiyyatı bir hefte davam etdi . İranın seçki qanunvericiliyine uyğun olaraq, namizedlerin seçkilerde iştirak edib-etmemesi ile bağlı yekun qerarı Nezaret Şurası verir.
İran DİN seçkilerin keçirilmesinden sekkiz gün önce namizedliyi teqsdiq edilmiş şexslerin siyahısını açıqlayır. Adları siyahıda olan namizedler fevralın 23-den seçkiqabağı tebliğat kampaniyalarına başlaya bilerler. Namizedler fevralın 29-u seher saat 08:00-dek tebliğat aparmaq hüququna malikdirler. Namizedler özleri de martın 2-de keçirilecek seçkilerde ses vere bilerler.
Bundan elave, namizedler ve onların nümayendeleri sesverme gününün sonuna kimi seçki menteqelerinde, bülletenlerin hesablanmasında ve protokolların hazırlanmasında iştirak ede bilerler. İran qanunvericiliyine esasen, namizedlerin ve nümayendelerinin seçki menteqelerinde iştirakına mane olmaq qadağandır ve bele manee yaradan şexsler cinayet mesuliyyetine celb olunurlar.
Parlament seçkilerinde namizedliyini ireli sürmüş şexs seslerin 2/3 hissesini elde etmiş olarsa, seçkinin qalibidir. Bele olmazsa, seçkilerin ikinci merhelesi keçirilir. İkinci merhelede en çox ses toplamış namized seçkinin qalibi hesab olunur.
Seçkilerin keçirilme şeraitinden narazı olan ve qanun pozuntularının olmasından şikayetlenen namizedler sesverme başladığı andan seçkilerin icraçı heyetine ve nezaret heyetine şikayet ede biler. Sesvermenin neticelerine de etirazı olarsa, seçkilerin neticelerinin açıqlanmasından 7 gün sonra Nezaret Şurasına şikayet ede biler.
İran DİN seçkinin neticelerini açıqladıqdan sonra qelebe qazanmış nümayendeler seçki daireleri üzre neticelerin Nezaret Şurası terefinden tesdiq edilmesini gözlemelidirler. Bezen Nezaret Şurası seçki dairelerinin neticelerini etibarsız hesab edir.
İran parlamentinin ilk iclasının hicri şemsi teqvimle 1391-ci il xordad ayının 7-de (27 may 2012-ci il) keçirilmesi nezerde tutulur.
Parlamentin ilk iclasında deputatlar fealiyyete başlamazdan önce and içirler. Müselman deputatlar Qurana, dini azlıqların nümayendeleri ise öz müqeddes kitablarına and içirler.
İranda parlament (İran İslami Meşveret Meclisi) seçkileri dörd ilden bir keçirilir. İranda VIII çağırış parlament seçkileri 14 mart 2008-ci ilde keçirilib. Eli Laricaninin sedrlik etdiyi Meclisin terkibinde hazırda 290 deputat var.
İranda müxtelif partiyalardan islahatçı düşünceli 700 nefer 2012-ci ilin mart ayında keçirilecek parlament seçkilerinde iştirak etmek üçün qeydiyyatdan keçib. Bunu İranın İslahatçılar düşergesinden olan Demokratiya Partiyasının (Mardomsalari) Baş katibi Mustafa Kovakabian deyib.
Kovakabian bildirib ki, qeydiyyata alınmış 700 neferden 100-ü "islahatçıların tanınmış simalarındandır"
Bundan evvel islahatçı qruplar, o cümleden Demokratiya Partiyasının da üzv olduğu İslahatçıların Koordinasiya Şurası elan etmişdi ki, növbeti parlament seçkilerinde seçki siyahısı teqdim etmeyecek ve kimseni de desteklemeyecek.
Buna baxmayaraq, Kovakabian bildirib ki, İslahatçılar düşergesinden Demokratiya, Xane Karger (İşçiler Evi) partiyalarının, "İmam yolunun davamçıları" fraksiyasının, hemçinin Etimad Milli ve Karguzarane Sazandegi (İranın Tikinti İdareçileri) partiyalarının üzvleri növbeti parlament seçkilerinde iştirak edecekler.
O elave edib ki, Tehrandan İslahatçılar düşergesinden 15 tanınmış sima növbeti parlament seçkilerinde iştirak etmek üçün namizedliyini ireli sürüb.
Bundan evvel İranın Etimad Milli Partiyasının Baş katibi ve islahatçıların liderlerinden olan Mehdi Kerrubi növbeti parlament seçkilerini "sifarişli" seçkiler adlandırmış ve demişdi ki, dövlet seçkileri keçirmek evezine, öz nümayendelerini teyin etsin.
İranın sabiq Prezidenti Mehemmed Xatemi de bildirmişdi ki, "bütün göstericiler onu gösterir ki, seçkilerde iştirak etmeyeceyik ve seçkilerde iştirak etmeyin menası yoxdur".
İranda keçirilecek parlament seçkilerine ümumilikde 5283 namized qeydiyyatdan keçib. Bunu İranın daxili işler naziri Mustafa Mehemmed Neccar deyib.
2012-ci il mart ayının 2-de keçirilecek İranda IX çağırış parlament seçkilerine namizedlerin qeydiyyatı dekabrın 24-den 30-dek heyata keçirilib.
Neccarın sözlerine göre, qeydiyyata alınan şexslerden 390 neferi qadındır.
İranda keçirilecek qarşıdakı seçkilerde esas reqibler İslahatçılar ve Mühafizekarlar (Üsulgeralar) düşergeleridir. Lakin İranın müxalifyönlü KİV-lerinin melumatına esasen, İslahatçılar düşergesinden bezi partiyalar, qruplar ve şexsler seçkilerde iştirak etmeyeceklerini bildiribler.
İslahatçılar parlament seçkilərinə qatılmaycaq
İran müxalifətinin liderlərindən olan, 10 aydan çoxdur ev dustaqlığında saxlanan Mehdi Kərrubiyə həyat yoldaşı Fatimə Kərrubi ilə görüş verilib.
Görüşdə Mehdi Kərrubi islahatçıların qarşıdan gələn parlament seçkisinə qatılmayacağını bəyan edib.
Kərrubinin qarşıdan gələn parlament seçkisi ilə bağlı mövqeyini Fatimə Kərrubi görüşdən sonra jurnalistlərə açıqlayıb.
Mehdi Kərrubi xanımı vasitəsilə tərəfdarlarına etdiyi müraciətində hakimiyyətin parlament seçkisini yuxarıdan yönləndirmək niyyətində olduğunu, saxta seçki keçirmək istədiyini vurğulayıb: “Mən İran İslam Respublikası rəsmilərinin mövqeyindən belə bir nəticəyə gəlmişəm ki, hakimiyyətdə olan bu cənablar xalqın səsinə zərrə qədər inanmırlar. Məhz buna görə də onlar indidən saxta bir seçki keçirməyə hazırlaşırlar.
Xalqın narazılığından xəbərdar olan bu cənablar bəzi seçki dairələrini ləğv etmək, seçkini saxtalaşdırmaq, buna etiraz bildirənləri isə tutub dama basmaq niyyətindədirlər. Onlar ölkədə qorxu, vahimə yaratmaqla təhlükəsizlik qüvvələrinin zoru sayəsində 2009-cu ildə keçirilmiş prezident seçkisi dövründəki oyunları təkrarlamağa çalışırlar”.
Güney Azərbaycan türkləri Tehranın apardığı bu sayaq siyasi kampaniyaların azad və ədalətli keçəcəyinə inanmasalar da, seçkidə namizəd kimi iştirak etmək istəyənlər tapılır.
Onlardan biri Təbrizdən olan keçmiş deputat Əkbər Ələmidir. Nəzarət Şurası 35 iddiaçının namizədliyini qeydə almayıb. Onların arasında Ələmi də var. Məsələyə münasibət bildirən keçmiş deputat deyib:
"Əgər bu məmləkətdə seçilmək haqqım əlimdən alınırsa, onda onların dediyi seçkilərə qoşulmağın bir mənası da qalmır. Mən heç kimə səs verməyəcəyəm".
Namizədliyi qeydə alınmayanların 30-u hazırda deputatdır. Onların arasında Güney Azərbaycanı təmsil etmək istəyənlər də var. Siyahı belədir:
Əli Mütəhhəri (Tehran), Əli Abbaspur (Tehran) - İran parlamentinin enerji komissiyasının sədri, Həmidrza Katuzian (Tehran), Əlirza Məhcub (Tehran), Ənuşirəvan Möhsünibənd (Çalus və Noşəhr), Daryuş Qənbəri (İlam), Məhəmməd Mehdi Şəhriyari (Bocnurd), Həmid Xəstəbənd (Bəndər-Ənzəli), Abbasəli Nura (Zabul), Davud Məhəmmədcani (Fars), Mustafa Məturzadə (Xürrəmşəhr), Abdulcabbar Kərəmi (Sənəndəc), İqbal Məhəmmədi (Mərivan və Sərvabad), Əhmədrza Dəstğeyb, Əli Əsgər Həsəni (Larestan), Müsəlrza Sərvəti (Bocnurd), Seyid İmad Hüseyni (Qürvə və Dehgülan), Seyid Mehdi Sadiq (Astana-Əşrəfiyə), Fatimə Acırlu (Kərəc), Səməd Mərəşi (Rudbar), Qüdrətullah Əlixani (Qəzvin), Fərhad Dəlqpuş (Astara), Məcid Nəsirpur (Sərab), Nadir Qazipur (Urmiya), Yunis Əsədi (Meşkinşəhr (Xiyav)), Vəkil Sepəh Acırlu (Muğan), Cəlal Mahmudzadə (Miandab (Qoşaçay)), Süleyman Cəfərzadə (Maku və Çaldıran), Əli Zəncani (Nəqədə (Sulduz)), Qəffar İsmaili (Həştrud və Çaroymaq).
Təbrizdən iki dəfə deputat olmuş Əkbər Ələmidən başqa, Süheyla Cəludarzadə və Məryəm Behruzinin də namizədliyi ləğv edilib.
Qeyd edək ki, İranda IX çağırış parlament seçkisi ilə bağlı ümumilikdə 5283 nəfər deputatlığa namizədliyini irəli sürüb. Onlardan 390 nəfəri qadındır. İran prezidenti Əhmədinejadın bacısı Pərvin Əhmədinejad da Gərmsar şəhərindən namizədliyini irəli sürüb.
Seçkilər ərəfəsində iğtişaşların olması qaçılmazdır
İrandan gələn xəbərlərə görə, son iki həftədə bu ölkənin cənub bölgəsindəki Xuzestan vilayətində bir sıra iğtişaşlar baş verib. İğtişaşlar nəticəsində 3 nəfər öldürülüb və 49 nəfər həbs edilib. Ölənlərin hər Üçünün zindandakı işgəncələr nəticəsində həlak olduğu bildirilir.
Məlumatlara görə, bir qrup gənc gələcək parlament seçkilərini boykot etməklə bağlı təbliğat aparıb. Onlar əhalini seçkilərdə iştirak etməməyə və parlament seçkilərini qəbul etməməyə çağırıb. Bu cəhd polislə xalq arasında toqquşmaya səbəb olub. Əhvaz İnsan Hüquqları Təşkilatının verdiyi məlumatda bildirilir ki, toqquşmalar Xuzestanın Şuş şəhərindən başlayıb. Qurumun verdiyi məlumata görə, bir qrup gənc seçkiləri boykot etməklə bağlı şəhərin divarlarına elanlar yapışdırıb. Polis bu məsələni bəhanə edərək milli fəalların evlərinə hücum edib və onlardan bir neçəsini saxlayıb. Şəhər əhalisi bu hadisələrə etiraz edərək polislə toqquşub. Daha sonra iğtişaşlar Həmidiyyə şəhərinə çəkilib və polis bu şəhərdə də bəzi milli fəalları həbs edib. Həmidiyyə şəhərinin bir sıra məktəblərinin direktorları da həbs edilənlər arasındadır. Əhvaz İnsan Hüquqları Təşkilatının verdiyi məlumatda o da bildirilir ki, iğtişaşlar zamanı həbs olunanlardan 3 nəfəri polis və təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən işgəncələr nəticəsində həlak olub. Təşkilat onların adları və kimlikləri barədə məlumat verib.
Hadisə barədə Xuzestan vilayətinin yerli informasiya mənbələri də məlumat verib. Mənbələr həbs olunanların sayının 49 nəfər olduğunu təsdiqləyib və ölənlərin kim olduğu barədə məlumatları dərc ediblər. Hadisələrdən sonra Xuzestan vilayətininn bir sıra şəhərlərində komendant saatı elan edilib. Həbslər zamanı SEPAH-ın bir keçmiş zabiti də həbs edilib.
Qeyd edək ki, İranda bir neçə həftə sonra keçiriləcək parlament seçkiləri yaxınlaşdıqca ölkədə siyasi gərginlik artır. Artıq bir çox islahatçı müxalif qüvvələr seçkilərə qatılmaqdan imtina ediblər. Onlar rəsmi şəkildə seçkiləri boykot etməsələr də seçkilərə qatılmayacaqlarını bildiriblər. Etnik problemlərin olduğu bir çox vilayətlər isə İranda keçirilən seçkilərdə iştirak baxımından passivlik nümayiş etdirirlər. Xatırladaq ki, İranda ərəblər, türklər, kürdlər və bəluçlar bir neçə ildir ki, öz hüquqlarını tələb edir və mərkəzi hakimiyyətin ayrıseçkiliyinə qarşı mübarizə aparır. Lakin indiyə qədər hakimiyyət onların etirazlarına və tələblərinə etinasız yanaşıb. Bu çərçivədə etnik qüvvələr də seçkilərə qatılmaq üçün maraqlı görünmürlər. Lakin onların kütləvi təbliğat vasitələri olmadığından belə təbliğatları gizli şəkildə aparırlar. Hakimiyyət bu seçkilərə rejimin məşruiyyəti baxımından çox mühüm proses kimi baxdığından belə gizli təbliğatları rejimin əleyhinə olan təbliğat kimi dəyərləndirir. Bu səbəbdən sərt münasibət göstərir.
MDHP Güney Azərbaycan Departameninin Sədri
Əlirza Amanbəyli
15.02.2012
Seçkilerin keçirilmesine nezareti ölkenin Nezaret Şurası heyata keçirir.
Seçkiler başa çatdıqdan sonra daxili işler naziri yeni çağırış parlamentin ilk iclasında seçkilerin yekun neticeleri barede meruze ile çıxış edir. Hemin iclasda İranın ali liderinin ofisinin rehberi, Prezident, Mehkeme Sisteminin rehberi, Meslehet Şurasının sedri iştirak edirler.
Deputatlığa namizedliye telebler
Parlament üzvlüyüne namizedliyini ireli sürmek isteyen şex ilk növbede İran vetendaşı olmalıdır. İslama ve İran İslam Respublikasına inanmalı ve emelde de bunu göstermelidir. İran Konstitusiyasına ve ali lidere sadiq olmalıdır. Bundan başqa, seçki dairesi üzre nüfuzlu olmalı (nüfuzsuz ve qaranlıq keçmişi olmamalıdır), fiziki qüsuru olmamalıdır (kor, kar ve lal) ve magistratura diplomuna malik olmalıdır. Namizedliyini ireli sürecek şexsin minimum 30, maksimum 75 yaşlı ola biler.
Prezident seçkileri ve Ekspertler Meclisinin üzvlerinin seçkilerinden ferqli olaraq, parlament seçkilerinde İran Konstitusiyası ile müeyyen edilen dini azlıqların nümayendeleri öz namizedliyini ireli süre ve seçkilere qatıla bilerler. "İslam dinine inanmalıdır" şerti bu namizedlere şamil olunmur. İran parlamentinde zerdüştiler ve yehudiler her biri bir kürsü, mesihiler (aşuriler, ermeniler ve keldaniler) ise üç kürsü sahibidirler.
Dövlet orqanlarında çalışan şexsler deputatlığa namizedliklerini ireli sürmek üçün namizedlerin qeydiyyatına başlanmazdan 6 ay önce tutduqları vezifeden istefa vermelidirler.
Prezidentin müavinleri, nazirler, sefirler, eyalet rehberleri, icra başçıları, dövlet müşavirleri, hakimler, Mehkeme Sisteminde çalışan şöbe reisleri, Televeziya Teşkilatında çalışan yüksekvezifeli şexsler, şeher şurasının üzvleri, Nezaret Şurasının müşahideçileri ve nümayendeleri parlament seçkilerinde namizedliklerini ireli sürmek isteyerlerse, seçkilere qeydiyyat başlamamışdan altı ay önce tutduqları vezifeden istefa vermelidirler.
Seçkilerde esas reqibler
İndiyedek İranda partiya, cemiyyet, herekat ve diger formalarda 260 partiya qeydiyyatdan keçib. Onlardan yalnız 60 faizinin fealiyyet gösterdiyi bildirilir. İranda partiyalar üç - mühafizekar, islahatçı ve mötedil düşergelerinde siyasi mübarize aparırlar. İslahatçılar düşergesinde 47, mühafizekarlarda 35, mötediller düşergesinde ise 25 partiya fealiyyet gösterir.
Esas reqibler ise islahatçılar ve mühafizekarlar (üsulgeralar) düşergeleridir. 2009-cu il iyunun 12-de İranda keçirilen prezident seçkilerinde üsulgeralar cinahından olan hazırkı dövlet başçısı Mahmud Ehmedinejad 62,5, onun esas reqibi islahatçı namized Mirhüseyn Musevi ise 33,75 faiz ses toplamışdı. Lakin Musevi seçkilerde ciddi saxtakarlığa yol verildiyini esas getirerek, neticeleri tanımadığını beyan etdi. Onun terefdarları da neticelere etiraz olaraq, Tehran küçelerinde aksiyalara başladılar. Aksiyalarda polisle toqquşmalar qeyde alındı. İslahatçı namizedin xeyli terefdarının hebs olunduğu bildirilir.
Parlament seçkilerine hazırlıq işleri başlanan günden hakim üsulgeralar düşergesinden bezi şexsiyyetler 2009-cu ilde prezident seçkilerinden sonra yaranan gerginliklerle bağlı islahatçıların gelecek parlament seçkilerine qatılmasına şeraitin yaradılmamasını isteyib. İslahatçıların esas rehberlerinden olan Mirhüseyn Musevi ve Mehdi Kerrubi bir ilden çoxdur ki, ev dustağıdır.
Namizedlerin qeydiyyatı
2012-ci il mart ayının 2-de keçirilecek İranda IX çağırış parlamente seçkilere namizedlerin qeydiyyatına dekabrın 24-den başlayaraq namizedlerin qeydiyyatı bir hefte davam etdi . İranın seçki qanunvericiliyine uyğun olaraq, namizedlerin seçkilerde iştirak edib-etmemesi ile bağlı yekun qerarı Nezaret Şurası verir.
İran DİN seçkilerin keçirilmesinden sekkiz gün önce namizedliyi teqsdiq edilmiş şexslerin siyahısını açıqlayır. Adları siyahıda olan namizedler fevralın 23-den seçkiqabağı tebliğat kampaniyalarına başlaya bilerler. Namizedler fevralın 29-u seher saat 08:00-dek tebliğat aparmaq hüququna malikdirler. Namizedler özleri de martın 2-de keçirilecek seçkilerde ses vere bilerler.
Bundan elave, namizedler ve onların nümayendeleri sesverme gününün sonuna kimi seçki menteqelerinde, bülletenlerin hesablanmasında ve protokolların hazırlanmasında iştirak ede bilerler. İran qanunvericiliyine esasen, namizedlerin ve nümayendelerinin seçki menteqelerinde iştirakına mane olmaq qadağandır ve bele manee yaradan şexsler cinayet mesuliyyetine celb olunurlar.
Parlament seçkilerinde namizedliyini ireli sürmüş şexs seslerin 2/3 hissesini elde etmiş olarsa, seçkinin qalibidir. Bele olmazsa, seçkilerin ikinci merhelesi keçirilir. İkinci merhelede en çox ses toplamış namized seçkinin qalibi hesab olunur.
Seçkilerin keçirilme şeraitinden narazı olan ve qanun pozuntularının olmasından şikayetlenen namizedler sesverme başladığı andan seçkilerin icraçı heyetine ve nezaret heyetine şikayet ede biler. Sesvermenin neticelerine de etirazı olarsa, seçkilerin neticelerinin açıqlanmasından 7 gün sonra Nezaret Şurasına şikayet ede biler.
İran DİN seçkinin neticelerini açıqladıqdan sonra qelebe qazanmış nümayendeler seçki daireleri üzre neticelerin Nezaret Şurası terefinden tesdiq edilmesini gözlemelidirler. Bezen Nezaret Şurası seçki dairelerinin neticelerini etibarsız hesab edir.
İran parlamentinin ilk iclasının hicri şemsi teqvimle 1391-ci il xordad ayının 7-de (27 may 2012-ci il) keçirilmesi nezerde tutulur.
Parlamentin ilk iclasında deputatlar fealiyyete başlamazdan önce and içirler. Müselman deputatlar Qurana, dini azlıqların nümayendeleri ise öz müqeddes kitablarına and içirler.
İranda parlament (İran İslami Meşveret Meclisi) seçkileri dörd ilden bir keçirilir. İranda VIII çağırış parlament seçkileri 14 mart 2008-ci ilde keçirilib. Eli Laricaninin sedrlik etdiyi Meclisin terkibinde hazırda 290 deputat var.
İranda müxtelif partiyalardan islahatçı düşünceli 700 nefer 2012-ci ilin mart ayında keçirilecek parlament seçkilerinde iştirak etmek üçün qeydiyyatdan keçib. Bunu İranın İslahatçılar düşergesinden olan Demokratiya Partiyasının (Mardomsalari) Baş katibi Mustafa Kovakabian deyib.
Kovakabian bildirib ki, qeydiyyata alınmış 700 neferden 100-ü "islahatçıların tanınmış simalarındandır"
Bundan evvel islahatçı qruplar, o cümleden Demokratiya Partiyasının da üzv olduğu İslahatçıların Koordinasiya Şurası elan etmişdi ki, növbeti parlament seçkilerinde seçki siyahısı teqdim etmeyecek ve kimseni de desteklemeyecek.
Buna baxmayaraq, Kovakabian bildirib ki, İslahatçılar düşergesinden Demokratiya, Xane Karger (İşçiler Evi) partiyalarının, "İmam yolunun davamçıları" fraksiyasının, hemçinin Etimad Milli ve Karguzarane Sazandegi (İranın Tikinti İdareçileri) partiyalarının üzvleri növbeti parlament seçkilerinde iştirak edecekler.
O elave edib ki, Tehrandan İslahatçılar düşergesinden 15 tanınmış sima növbeti parlament seçkilerinde iştirak etmek üçün namizedliyini ireli sürüb.
Bundan evvel İranın Etimad Milli Partiyasının Baş katibi ve islahatçıların liderlerinden olan Mehdi Kerrubi növbeti parlament seçkilerini "sifarişli" seçkiler adlandırmış ve demişdi ki, dövlet seçkileri keçirmek evezine, öz nümayendelerini teyin etsin.
İranın sabiq Prezidenti Mehemmed Xatemi de bildirmişdi ki, "bütün göstericiler onu gösterir ki, seçkilerde iştirak etmeyeceyik ve seçkilerde iştirak etmeyin menası yoxdur".
İranda keçirilecek parlament seçkilerine ümumilikde 5283 namized qeydiyyatdan keçib. Bunu İranın daxili işler naziri Mustafa Mehemmed Neccar deyib.
2012-ci il mart ayının 2-de keçirilecek İranda IX çağırış parlament seçkilerine namizedlerin qeydiyyatı dekabrın 24-den 30-dek heyata keçirilib.
Neccarın sözlerine göre, qeydiyyata alınan şexslerden 390 neferi qadındır.
İranda keçirilecek qarşıdakı seçkilerde esas reqibler İslahatçılar ve Mühafizekarlar (Üsulgeralar) düşergeleridir. Lakin İranın müxalifyönlü KİV-lerinin melumatına esasen, İslahatçılar düşergesinden bezi partiyalar, qruplar ve şexsler seçkilerde iştirak etmeyeceklerini bildiribler.
İslahatçılar parlament seçkilərinə qatılmaycaq
İran müxalifətinin liderlərindən olan, 10 aydan çoxdur ev dustaqlığında saxlanan Mehdi Kərrubiyə həyat yoldaşı Fatimə Kərrubi ilə görüş verilib.
Görüşdə Mehdi Kərrubi islahatçıların qarşıdan gələn parlament seçkisinə qatılmayacağını bəyan edib.
Kərrubinin qarşıdan gələn parlament seçkisi ilə bağlı mövqeyini Fatimə Kərrubi görüşdən sonra jurnalistlərə açıqlayıb.
Mehdi Kərrubi xanımı vasitəsilə tərəfdarlarına etdiyi müraciətində hakimiyyətin parlament seçkisini yuxarıdan yönləndirmək niyyətində olduğunu, saxta seçki keçirmək istədiyini vurğulayıb: “Mən İran İslam Respublikası rəsmilərinin mövqeyindən belə bir nəticəyə gəlmişəm ki, hakimiyyətdə olan bu cənablar xalqın səsinə zərrə qədər inanmırlar. Məhz buna görə də onlar indidən saxta bir seçki keçirməyə hazırlaşırlar.
Xalqın narazılığından xəbərdar olan bu cənablar bəzi seçki dairələrini ləğv etmək, seçkini saxtalaşdırmaq, buna etiraz bildirənləri isə tutub dama basmaq niyyətindədirlər. Onlar ölkədə qorxu, vahimə yaratmaqla təhlükəsizlik qüvvələrinin zoru sayəsində 2009-cu ildə keçirilmiş prezident seçkisi dövründəki oyunları təkrarlamağa çalışırlar”.
Güney Azərbaycan türkləri Tehranın apardığı bu sayaq siyasi kampaniyaların azad və ədalətli keçəcəyinə inanmasalar da, seçkidə namizəd kimi iştirak etmək istəyənlər tapılır.
Onlardan biri Təbrizdən olan keçmiş deputat Əkbər Ələmidir. Nəzarət Şurası 35 iddiaçının namizədliyini qeydə almayıb. Onların arasında Ələmi də var. Məsələyə münasibət bildirən keçmiş deputat deyib:
"Əgər bu məmləkətdə seçilmək haqqım əlimdən alınırsa, onda onların dediyi seçkilərə qoşulmağın bir mənası da qalmır. Mən heç kimə səs verməyəcəyəm".
Namizədliyi qeydə alınmayanların 30-u hazırda deputatdır. Onların arasında Güney Azərbaycanı təmsil etmək istəyənlər də var. Siyahı belədir:
Əli Mütəhhəri (Tehran), Əli Abbaspur (Tehran) - İran parlamentinin enerji komissiyasının sədri, Həmidrza Katuzian (Tehran), Əlirza Məhcub (Tehran), Ənuşirəvan Möhsünibənd (Çalus və Noşəhr), Daryuş Qənbəri (İlam), Məhəmməd Mehdi Şəhriyari (Bocnurd), Həmid Xəstəbənd (Bəndər-Ənzəli), Abbasəli Nura (Zabul), Davud Məhəmmədcani (Fars), Mustafa Məturzadə (Xürrəmşəhr), Abdulcabbar Kərəmi (Sənəndəc), İqbal Məhəmmədi (Mərivan və Sərvabad), Əhmədrza Dəstğeyb, Əli Əsgər Həsəni (Larestan), Müsəlrza Sərvəti (Bocnurd), Seyid İmad Hüseyni (Qürvə və Dehgülan), Seyid Mehdi Sadiq (Astana-Əşrəfiyə), Fatimə Acırlu (Kərəc), Səməd Mərəşi (Rudbar), Qüdrətullah Əlixani (Qəzvin), Fərhad Dəlqpuş (Astara), Məcid Nəsirpur (Sərab), Nadir Qazipur (Urmiya), Yunis Əsədi (Meşkinşəhr (Xiyav)), Vəkil Sepəh Acırlu (Muğan), Cəlal Mahmudzadə (Miandab (Qoşaçay)), Süleyman Cəfərzadə (Maku və Çaldıran), Əli Zəncani (Nəqədə (Sulduz)), Qəffar İsmaili (Həştrud və Çaroymaq).
Təbrizdən iki dəfə deputat olmuş Əkbər Ələmidən başqa, Süheyla Cəludarzadə və Məryəm Behruzinin də namizədliyi ləğv edilib.
Qeyd edək ki, İranda IX çağırış parlament seçkisi ilə bağlı ümumilikdə 5283 nəfər deputatlığa namizədliyini irəli sürüb. Onlardan 390 nəfəri qadındır. İran prezidenti Əhmədinejadın bacısı Pərvin Əhmədinejad da Gərmsar şəhərindən namizədliyini irəli sürüb.
Seçkilər ərəfəsində iğtişaşların olması qaçılmazdır
İrandan gələn xəbərlərə görə, son iki həftədə bu ölkənin cənub bölgəsindəki Xuzestan vilayətində bir sıra iğtişaşlar baş verib. İğtişaşlar nəticəsində 3 nəfər öldürülüb və 49 nəfər həbs edilib. Ölənlərin hər Üçünün zindandakı işgəncələr nəticəsində həlak olduğu bildirilir.
Məlumatlara görə, bir qrup gənc gələcək parlament seçkilərini boykot etməklə bağlı təbliğat aparıb. Onlar əhalini seçkilərdə iştirak etməməyə və parlament seçkilərini qəbul etməməyə çağırıb. Bu cəhd polislə xalq arasında toqquşmaya səbəb olub. Əhvaz İnsan Hüquqları Təşkilatının verdiyi məlumatda bildirilir ki, toqquşmalar Xuzestanın Şuş şəhərindən başlayıb. Qurumun verdiyi məlumata görə, bir qrup gənc seçkiləri boykot etməklə bağlı şəhərin divarlarına elanlar yapışdırıb. Polis bu məsələni bəhanə edərək milli fəalların evlərinə hücum edib və onlardan bir neçəsini saxlayıb. Şəhər əhalisi bu hadisələrə etiraz edərək polislə toqquşub. Daha sonra iğtişaşlar Həmidiyyə şəhərinə çəkilib və polis bu şəhərdə də bəzi milli fəalları həbs edib. Həmidiyyə şəhərinin bir sıra məktəblərinin direktorları da həbs edilənlər arasındadır. Əhvaz İnsan Hüquqları Təşkilatının verdiyi məlumatda o da bildirilir ki, iğtişaşlar zamanı həbs olunanlardan 3 nəfəri polis və təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən işgəncələr nəticəsində həlak olub. Təşkilat onların adları və kimlikləri barədə məlumat verib.
Hadisə barədə Xuzestan vilayətinin yerli informasiya mənbələri də məlumat verib. Mənbələr həbs olunanların sayının 49 nəfər olduğunu təsdiqləyib və ölənlərin kim olduğu barədə məlumatları dərc ediblər. Hadisələrdən sonra Xuzestan vilayətininn bir sıra şəhərlərində komendant saatı elan edilib. Həbslər zamanı SEPAH-ın bir keçmiş zabiti də həbs edilib.
Qeyd edək ki, İranda bir neçə həftə sonra keçiriləcək parlament seçkiləri yaxınlaşdıqca ölkədə siyasi gərginlik artır. Artıq bir çox islahatçı müxalif qüvvələr seçkilərə qatılmaqdan imtina ediblər. Onlar rəsmi şəkildə seçkiləri boykot etməsələr də seçkilərə qatılmayacaqlarını bildiriblər. Etnik problemlərin olduğu bir çox vilayətlər isə İranda keçirilən seçkilərdə iştirak baxımından passivlik nümayiş etdirirlər. Xatırladaq ki, İranda ərəblər, türklər, kürdlər və bəluçlar bir neçə ildir ki, öz hüquqlarını tələb edir və mərkəzi hakimiyyətin ayrıseçkiliyinə qarşı mübarizə aparır. Lakin indiyə qədər hakimiyyət onların etirazlarına və tələblərinə etinasız yanaşıb. Bu çərçivədə etnik qüvvələr də seçkilərə qatılmaq üçün maraqlı görünmürlər. Lakin onların kütləvi təbliğat vasitələri olmadığından belə təbliğatları gizli şəkildə aparırlar. Hakimiyyət bu seçkilərə rejimin məşruiyyəti baxımından çox mühüm proses kimi baxdığından belə gizli təbliğatları rejimin əleyhinə olan təbliğat kimi dəyərləndirir. Bu səbəbdən sərt münasibət göstərir.
MDHP Güney Azərbaycan Departameninin Sədri
Əlirza Amanbəyli
15.02.2012
Bu xəbər oxucular tərəfindən 2763 dəfə izlənilmişdir!
|  |
Yahoo |  |
 |
|||
 |
Del.icio.us |  |
Digg |  |
StumbleUpon |  |
FriendFeed |
