"Kirimin sesi"ndə bir şeir oxudum.Vətən həsrətli şeirdir.Məni yaman tutdu.Azərbaycan

dilinə uyğunlaşdırmaq istədim.Alınmadı.Görünür,tərcmədə hələ də çoxlarının bilmədiyi

nəsnələr çoxdur.Amma yenə də fikrimdən əl çəkmədim.


***


Mən həmişə deyirəm ki, Azərbaycanın ilk Xalq şairi S.Vurğunun "Azərbaycan" şeirinin

rus dilinə tərcümə edilmiş heç bir variantı, heç bir tərcüməsi orijinala uyğun

gəlmir.

Doğrudur, iş görülüb,zəhmət çəkilib, amma unutmayaq ki, hər bir tərcümə orijinal əsər

sahibinin yurdunun,obasının pasportudur, vizit vərəqidir.


Sovet dövründə adlı-sanlı şairlərin dırnaqarası tərcümələri həmişə alqışlarla

qarşılanmışdır.Bəlkə də bu, dövrün siyasi sifarişi idi.


Tərcümə işimizdə indi də özbaşınalıqdır.Kim necə istəyirsə,elə də tərcümə edir.


Şəxsən mən,Nizami Gəncəvinin farscadan Azərbaycan dilinə tərcümələrinin çoxunun

keyfiyyətindən çox narazıyam.Nizaminin əsərlərinin tərcüməsinə yenidən

başlanılmalıdır.Azərbaycanda bu sahənin biliciləri çoxdur.Onların bilik və

bacarıqlarından,poeziya maraqlarından təəssüf ki, səmərəli istifadə olunmur.


Biz Nizaminin adından quraşdırılmış süni nəzm parçalarını oxumağa məcburuq.Amma

oxuduqlarımızı yenidən fars dilinə çevirsək,yəqin ki, gülməli vəziyyət yaranar.


...Vaxtilə S,M.Kirovun adı yapışdırılmış Azərbaycan Dövlət Universitetinin

qiyabi filologiya fakültəsində bizimlə oxuyan tələbələrin cərgəsində rus dilindən bədii

tərcüməyə meyilli iki tələbə yoldaşımız var idi- İsa Cavad oğlu Əliyev və Natiq

Səfiyev.

Çoxumuz sonuncu kursadək onların tərcüəçilik fəaliyyətindən xəbərsiz olduq.

İsa -Məhəmməd Peyğəmbər haqqında bir kitabı tərcümə etmişdi....O vaxtlar İsa Əliyevin

bu tərcüməsi əlyazması şəklində ziyalılar arasında geniş yayılmışdı. Lakin İsa filoloji

təhsilini başqa səmtə yönəltdi.Tərcüməçilik bu sahədə də onun karına çatırdı.

Digər tələbə dostuuz Natiq Səfiyev də sonralar yaxşı təcüməçi kimi tanındı.

Tərcümə işi - dərin düşüncəli,yüksək təfəkkürlü insanların işi olmalıdır.Tərcüməçi ən azı

iki dilin incəliklərinə bələd olmalıdır.Sətri tərcümədən tərcüməhər özünü

doğrultmur.Bədii ətrcümədə ftazeoloji vahidlərin uyğun variantlarından ən uğurlusu

seçilməlidir.


Əlbəttə, klassik əsərlərin qəbul olunmuş başqa tərcümə prinsipləri də var.


Mən İ.A.Krılovun təmsillərinin tərcüməsinə daha çox meyilliyəm.Bəlkə də bu, Krılovun

təmsillərinin ədəbi qaynaqları ilə ilgilidir.

Bir dəfə A.S.Puşkindən bir şeiri tərcümə etmək

fikrinə deüşdüm.Alınmadı....Deməli, tərcüməçi bildiyi mövzuya, yaradıcılığına bələd

olduğu yazıçıya müraciət etməlidir.

Zorən təbiblik kimi, zorən tərcməçilik də yolverilməzdir.


Görünür,A.S.Puşkini başa düşmək üçün şeir yazmaq dərəcəsində bir neçə dili şeir yazmaq

dərəcəsində,mükəmməl bilməlisən.


Kırım tatarlarının dilində yazılmış "Qırım qartları" şeirini də tərcümə etmkdə, Azərbaycan

dilinə uyğunlaşdırmaqda çətinlik çəkdim. Bu da təbiidir.Türk dilləri ailəsinin bütün

dillərinin leksikası ortaq türk dilinin leksikasını formalaşmasına kömək edə bilmir.


Türkiyədən yayımlanan və burada nəşr olunan "Kirimin sesi" hal-hazırda

bütün türk dünyasında tanınan mətbu orqandır. Ortaq türk dili üçün onun leksikasından

səmərəli istifadə oluna bilər.


Gəlin bu şeiri - "Qırım qartları" şeirini hərəmiz- hər bir türk elinin vətəndaşı, öz

dilimizə tərcmə edək,uyğunlaşdıraq.



Qeyd. Hər bənddən (kupletdən ) sonrakı misralar tərcümədir, iki uduzla işarə olunur.


******

Başladıq....


Qırım Qartları- Kırım qocaları ( *mən qart sözünü işlərmədim.Qart-Azərbaycan dilində

həddindən çox qöcalmışa deyilir.-N.N.)



Kirimin sesi 25 Kasım 2018 Mammet Beşikçi,



Qartlar-**Qocalar,ay qocalar...



Qartlar keteler namazğa,
Siya qalpaq başlarında.
Qaytıp gurbetlikten
Altmış-yetmiş yaşlarında.

**Qocalar namaz qılır,
Qara papaq başında...
Qürbətdən gəlib onlar
Altmış-yetmiş yaşında.

*****

Kozleri qurumasa da yaştan,
Gurbetlikni attılar baştan.
Olar kene çalışalar,
Ev quralar yañı baştan.

**Gözləri hələ nəmli,
Qürbətlik çıxıb başdan..
Yenə çalışır onlar,
Lap səhərdən,obaşdan.

*****

Şu qartlar umütsiz yaşamadı,
Olar raat otmek aşamadı.
Elli-altmış yıl horlansa da,
İç birisi vatanını unutmadı.

**Yaşadılar ümidlə
İraq-vətən olmadı.
Uzun illər keçsə də,
Vətən unudulmadı.

*****

Balalıqta sürgün etildiler,
Qartayıp qaytıp keldiler.
Er birisi oz yurtnı-koyuni
Kozyaş ile barıp kordiler.

**Sürüldülər uşaqkən,
Qocaldılar,döndülər...
Doğma yurdu,obanı
Gözü yaşlı gördülər.

*****

Kene de Qırım qartları
Şukür etip yaşaylar.
Çekken horluqlarınıñ
Boten olğanına şaşaylar.

**Yenə Kırım dərdləri...
Yaşayırlar şükürlə...
(Ürəyimdə nə qədər,
Dövr eləyir fikirlər)...
P.S.Axıncı iki misranın mənasını aydınlaşdıra bilmədim,fəhmlə yazdım.



********************

Mammet Beşikçi

Tərcümə-uyğunlaşdırma (Nazim Nəsrəddinov)

Qartlar-**Qocalar,ay qocalar...


**Qocalar namaz qılır,
Qara papaq başında...
Qürbətdən gəlib onlar
Altmış-yetmiş yaşında.

**Gözləri hələ nəmli,
Qürbətlik çıxıb başdan..
Yenə çalışır onlar,
Lap səhərdən,obaşdan.

**Yaşadılar ümidlə
İraq-vətən olmadı.
Uzun illər keçsə də,
Vətən unudulmadı.

**Sürüldülər uşaqkən,
Qocaldılar,döndülər...
Doğma yurdu,obanı
Gözü yaşlı gördülər.

**Yenə Kırım dərdləri...
Yaşayırlar şükürlə...
(Ürəyimdə nə qədər,
Dövr eləyir fikirlər...)...


P.S.Axıncı iki misranın mənasını aydınlaşdıra bilmədim,fəhmlə yazdım.

Mammet Beşikçi



Nazim Nasreddinov
02:58 (6 saat önce)



Nazim Nəsrəddinov,

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi,türkoloq





Ortaq türk dili üçün tərcümələr

və yaxud

Ürəyimdə nə qədər, dövr eləyir fikirlər...



"Kirimin sesi"ndə bir şeir oxudum.Vətən həsrətli şeirdir.Məni yaman tutdu.Azərbaycan

dilinə uyğunlaşdırmaq istədim.Alınmadı.Görünür,tərcmədə hələ də çoxlarının bilmədiyi

nəsnələr çoxdur.Amma yenə də fikrimdən əl çəkmədim.


***


Mən həmişə deyirəm ki, Azərbaycanın ilk Xalq şairi S.Vurğunun "Azərbaycan" şeirinin

rus dilinə tərcümə edilmiş heç bir variantı, heç bir tərcüməsi orijinala uyğun

gəlmir.

Doğrudur, iş görülüb, zəhmət çəkilib, amma unutmayaq ki, hər bir tərcümə orijinal əsər

sahibinin yurdunun,obasının pasportudur, vizit vərəqidir.


Sovet dövründə adlı-sanlı şairlərin dırnaqarası tərcümələri həmişə alqışlarla

qarşılanmışdır.Bəlkə də bu, dövrün siyasi sifarişi idi.


Tərcümə işimizdə indi də özbaşınalıqdır.Kim necə istəyirsə,elə də tərcümə edir.


Şəxsən mən,Nizami Gəncəvinin farscadan Azərbaycan dilinə tərcümələrinin çoxunun

keyfiyyətindən çox narazıyam.Nizaminin əsərlərinin tərcüməsinə yenidən

başlanılmalıdır.Azərbaycanda bu sahənin biliciləri çoxdur.Onların bilik və

bacarıqlarından, poeziya maraqlarından təəssüf ki, səmərəli istifadə olunmur.


Biz Nizaminin adından quraşdırılmış süni nəzm parçalarını oxumağa məcburuq.Amma

oxuduqlarımızı yenidən fars dilinə çevirsək, yəqin ki, gülməli vəziyyət yaranar.


...Vaxtilə S,M.Kirovun adı yapışdırılmış Azərbaycan Dövlət Universitetinin

qiyabi filologiya fakültəsində bizimlə oxuyan tələbələrin cərgəsində rus dilindən bədii

tərcüməyə meyilli iki tələbə yoldaşımız var idi- İsa Cavad oğlu Əliyev və Natiq

Səfərov.

Çoxumuz sonuncu kursadək onların tərcüəçilik fəaliyyətindən xəbərsiz olduq.

İsa -Məhəmməd Peyğəmbər haqqında bir kitabı tərcümə etmişdi....O vaxtlar İsa Əliyevin

bu tərcüməsi əlyazması şəklində ziyalılar arasında geniş yayılmışdı. Lakin İsa filoloji

təhsilini başqa səmtə yönəltdi.Tərcüməçilik bu sahədə də onun karına çatırdı.

Digər tələbə dostuuz Natiq Səfərov də sonralar yaxşı təcüməçi kimi tanındı.

Tərcümə işi - dərin düşüncəli,yüksək təfəkkürlü insanların işi olmalıdır.Tərcüməçi ən azı

iki dilin incəliklərinə bələd olmalıdır.Sətri tərcümədən tərcüməhər özünü

doğrultmur.Bədii ətrcümədə ftazeoloji vahidlərin uyğun variantlarından ən uğurlusu

seçilməlidir.


Əlbəttə, klassik əsərlərin qəbul olunmuş başqa tərcümə prinsipləri də var.


Mən İ.A.Krılovun təmsillərinin tərcüməsinə daha çox meyilliyəm.Bəlkə də bu, Krılovun

təmsillərinin ədəbi qaynaqları ilə ilgilidir.

Bir dəfə A.S.Puşkindən bir şeiri tərcümə etmək

fikrinə düşdüm. Alınmadı....Deməli, tərcüməçi bildiyi mövzuya, yaradıcılığına bələd