10 iyun 2020-ci ildə Belçikanın paytaxtı Brüsseldə Siz hörmətli Ali nümayəndələr-Parlamentin Azərbaycan üzrə məruzəçisi Jelena Zavko, Ermənistan üzrə məruzəçisi Traian Basesku və Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistan üzrə Parlament Əməkdaşlıq Komitəsi Nümayəndəliyinin sədri Mariya Kalyurand, Ermənistanı Azərbaycanın işğal altındakı Dağlıq Qarabağ bölgəsi ilə birləşdirəcək yeni magistral yolun tikintisi ilə bağlı birgə etiraz bəyanatı yaydınız. Bu bəyanat Ermənistanın işğalçı siyasətinə qarşı ədalətli və mühüm sənəddir.
Hörmətli ali nümayəndələr, Avropa Parlamentində Dağlıq Qarabağ məsələsi ilə bağlı verdiyiniz bu bəyanat Sizə müraciət etməyimə səbəb oldu. Bəyanatınızda
“bu addım, (Ermənistanı Azərbaycanın işğal altındakı Dağlıq Qarabağ bölgəsi ilə birləşdirəcək yeni magistral yolun tikintisi ) Dağlıq Qarabağın və ətraf rayonların qanunsuz işğalını simvolik olaraq əhatə edə bilər.
Buna görə də bu təşəbbüsdən çox təəssüflənirik, çünki bu, etimad, sülh və barışıq mühiti yaratmağa kömək etmir “ ifadəsi Sizin Ermənistanın Azərbaycana qarşı ədalətsiz müharibə aparması və ərazilərimizin işğal etməsini tam mənasında bildiyinizə dəlalət edir. Ermənistanın baş naziri Paşinyanın “Qarabağ Ermənistandır” deməsi, bundan xeyli öncə Ermənistanın keçmiş prezidenti Sarkisyanın Ermənistan gəncliyinə xitabən dediyi: “Biz Qarabağı tutduq, Siz də Ağrını (Türkiyə ərazisini) alın” sözləri Qarabağ münaqişəsinin əsl adının - Azərbaycan ərazisinin Ermənistan tərəfindən işğalı olduğunu ortaya qoydu. Bunlar Ermənistan rəhbərlikləri səviyyəsində etiraflardır.
Beləliklə bəzi vasitəçilər tərəfindən danışıqlarda Dağlıq Qarabağın erməni əsilli azərbaycanlı icması ilə danışmağı tövsiyə etməsinin yalnış olduğu ortaya çıxır. Çünki
Ermənistan Azərbaycan ərazilərini işğal etməklə burda yaşayan erməni əsilli azərbaycanlıları da işğal altına salıb. Almaniya da ikinci Dünya savaşında işğal etdiyi ərazilərdə tabe etdirilmiş yerli əhalidən idarəetmə orqanları yaradırdı. Bu analogiya göstərir ki, orada Ermənistan tərəfindən quraşdırılmış seperatçı rejim danışıqlarda tərəf ola bilməz. Ermənistanın bu rəsmi etirafından və sizin bəyanatınızdan sonra güman edirəm ki, Avropa İttifaqının (Aİ) yeni səylərində bir çox redaktələr olacaqdır. Artıq Cənubi Qafqazda sabitlik məqsədilə Ermənistana təsir mexanizmi və məcburi icra yolu müəyyən etməyin vaxtıdır. Aİ-nin 2008-ci il Rusiya – Gürcüstan müharibəsi timsalında müəyyən təcrübəsi vardır. Amma etiraf olunmalıdır ki, Aİ Gürcüstanı, sonralar Ukraynanın ərazi bütövlüyünü qeyd-şərtsiz dəstəkləsə də, Azərbaycana
gəldikdə daha nüanslı mövqe tuturdu. Bu hal Aİ-na olan etimadı zəiflədirdi. Sizin bəyanatdakı ədalətli mövqeyiniz yalnız bölgədə ədalətli status-kvonun bərpasına,sabitlik, inkişaf və əməkdaşlığa xidmət deyil ,həm də Azərbaycanda Aİ-na azalan etimadın artmasına ,bu qurumun mövqelərinin möhkəmlənməsinə də vəsilədir. Doğrudur, Avropa Parlamenti (AP) Dağlıq Qarabağ problemi ilə bağlı son zamanlar qəbul etdiyi qətnamələrdə mövqeyini müəyyənləşdirmiş və həmin sənədlərdə erməni qoşunlarının işğal olunmuş ərazilərdən çıxarılması və məcburi köçkünlərin öz torpaqlarına geri qaytarılmasını tələb etmişdir. Lakin bu tələblərin həyata keçməsi üçün ciddi səy göstərilməlidir.
Mövcud status-kvo Azərbaycan torpaqlarının işğalının davamına xidmət edir. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi kontekstində beynəlxalq ictimaiyyət “qanuniləşdirilmiş işğal”
vəziyyəti ilə üzləşib. Minsk qurupu həmsədrləri isə beynəlxalq hüquqa riayət olunmasının vacibliyinə istinad etmirlər. Belə halda Aİ beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən
tanınmış sərhədlərin güc yolu ilə dəyişdirilməsinin qəbuledilməz olduğunu bəyan etməli,bu beynəlxalq normanı pozduğuna görə Ermənistanın hüquqi məsuliyyətini müəyyən etməlidir. Əks təqdirdə bu halın mənfi pressedent yarada biləcəyi nəzərə alınmalıdır. Əslində mənfi nəticə özünü çox gözlətməyib və Ermənistanın keçmiş prezidenti S. Sarkisyanın Ermənistan gəncliyinə: “ Biz Qarabağı tutduq, Siz də Ağrını alın” deyə, Türkiyəyə qarşı ərazi işğalına çağırış etməsi nümunədir. Ermənistanın beynəlxalq qanunlara və ictimaiyyətə belə saymaz və hörmətsiz davranışı hüquqi qiymətini almalı,ədalətli status-kvonun bərpası üçün məcburi icra yolu müəyyən edilməlidir. Avropa Parlamentinin indiyə qədər qəbul olunmuş qətnamələrində göstərilir ki, dondurulmuş münaqişələr iqtisadi və sosial inkişafa maneədir və Cənubi Qafqazın yaşayış standartları,eləcə də Avropa Qonşuluq Siyasətinin Şərq tərəfdaşlığının tam inkişafını mürəkkəbləşdirir.Münaqişələrin həll edilməsi Aİ qonşuluğunda sabitlik üçün zəruridir. Fikir ayrılıqlarını aradan qaldıracaq, dialoqu sürətləndirəcək və regional əməkdaşlıq və inkişaf imkanlarını artıracaq ümumi maraq sahələrini müəyyənləşdirmək üçün yeni işlər görülməlidir. Sizin bəyanatda da ” Prinsip etibarı ilə biz Şərq Qonşuluğundakı regional əməkdaşlığı, əlaqələri və insanlar arasındakı əlaqələri inkişaf etdirən layihələri dəstəkləyirik.” İfadəsi yer alıb.Amma Azərbaycanın torpaqları işğal altında qaldıqca ermənilərlə etimad quruculuğu və
əməkdaşlıq tədbirlərinə gedəcəyi mümkündürmü? Əlbəttə yox. Deməli, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi Cənubi Qafqaz və eləcə də Şərqi Avropa məkanında
təhlükəsizlik baxımından ən mühüm məsələlərdəndir. Silahlanma yarışı, TürkiyəErmənistan münasibətlərinin inkişafının əngəllənməsi, Cənubi Qafqazdan keçən enerji
dəhlizi üçün potensial təhlükə bu münaqişə ilə bağlıdır. Münaqişə nəinki region ölkələrini, o cümlədən Aİ və Qərbin maraqlarını təhdid edir. Deməli, Aİ-nin yeni səyləri
zəruridir. Aİ –nın müxtəlif tədbir və qəbul etdiyi sənədlərində, Aİ-nin texniki yardım proqramları vasitəsi ilə Cənubi Qafqazda sabitlik, əməkdaşlıq, inkişaf və uğurlu
idarəetməyə kömək göstərmək niyyəti qeyd olunur.Bunun üçün Aİ Cənubi Qafqaz dövlətləri ilə münasibətlərində suverenlik və ərazi bütövlüyü prinsiplərinə hörmətlə yanaşdığını artıq bəyanatlarla deyil,əməldə də nümayiş etdirməlidir. Cənubi Qafqazda Aİ strategiyasına tələbatla bağlı qətnamədə Cənubi Qafqazdakı vəziyyətə
adekvat davranışın olmaması etiraf olunur. Bu sənəddə göstərilir ki, Cənubi Qafqaz regionunda vəziyyət Aİ-nin bu regiondakı işində artan fəal siyasətinin olmasına çağırır.
Onsuz da uzunmüddətli perspektivdə sülh sazişinin icrası kontekstində xüsusi beynəlxalq qurumun təsis edilməsi vacib olacaq. Aİ-nin bu qurumda təmsil olunması
və ya Aİ-nin bu missiyanı üzərinə götürməsi lazımdır. Bunun üçün indidən Aİ Minsk qrupunu əvəz etməli və səylərini artırmalıdır. Minsk qrupu isə əsas roldan, yardımçıməşvərətçi rola keçirilə bilər. Hörmətli ali nümayəndələr, ümid edirəm ki, Cənubi Qafqaz regionuna,Azərbaycanın 20% ərazilərinin Ermənistan tərəfindən işğalı ilə yaranmış ədalətsiz bölgə status-kvosuna göstərdiyiniz diqqət ardıcıl, əməli tədbirlərlə müşayət ounacaq. Sizə Brüsseldə 10 iyun 2020-ci ildə verdiyiniz ədalətli bəyanata görə bir daha təşəkkür edir,fəaliyyətinizdə uğurlar arzulayıram.



To Jelena Zavko, Rapporteur of the EU Parliament on Azerbaijan, Traian Basescu, Rapporteur on Armenia, and Maria Kalyurand, Chair of the Parliamentary Cooperation Committee on Azerbaijan, Georgia and Armenia.

On June 10, 2020, in Brussels, Belgium, you will connect Armenia with the occupied Nagorno-Karabakh region of Azerbaijan. Dear High Representatives - Parliamentary Rapporteur on Azerbaijan Jelena Zavko, Rapporteur on Armenia Traian Basescu and Chairwoman of the Parliamentary Cooperation Committee on Azerbaijan, Georgia and Armenia Maria Kalyurand issued a joint statement of protest regarding the construction of a new highway. This statement is a fair and important document against the aggressive policy of Armenia. Distinguished High Representatives, Your statement on the Nagorno-Karabakh issue in the European Parliament has led me to address you. In your statement, “this step (construction of a new highway connecting Armenia with the occupied Nagorno-Karabakh region of Azerbaijan) may symbolically cover the illegal occupation of Nagorno-Karabakh and surrounding areas. Therefore, we deeply regret this initiative, because it does not help to create an atmosphere of trust, peace and reconciliation, which shows that you fully know that Armenia is waging an unjust war against Azerbaijan and occupying our territories. Armenian Prime Minister Pashkina's statement "Karabakh is Armenia" Long ago, former Armenian President Sargsyan's words to the Armenian youth: "We have captured Karabakh, so take Agri (Turkish territory)" revealed that the real name of the Karabakh conflict is the occupation of Azerbaijani territory by Armenia. These are confessions at the level of the Armenian leadership. Thus, it turns out that some mediators in the negotiations recommended that Nagorno-Karabakh talk to the Azerbaijani community of Armenian origin. Because by occupying the territories of Azerbaijan, Armenia has also occupied the Azerbaijanis of Armenian origin living here. Germany also established local governments in the territories it occupied during World War II. This analogy shows that the separatist regime established by Armenia cannot be a party to the talks. After this official recognition of Armenia and your statement, I think that there will be many changes in the new efforts of the European Union (EU). It is time to determine the mechanism of influence on Armenia and the way of enforcement in order to stabilize the South Caucasus. The EU has some experience with the 2008 Russia-Georgia war. However, it must be acknowledged that the EU, while unconditionally supporting the territorial integrity of Georgia and later Ukraine, took a more nuanced position when it came to Azerbaijan. This undermined confidence in the EU. Your fair position in the statement not only serves to restore a fair status quo in the region, stability, development and cooperation, but also to increase the declining confidence in the EU in Azerbaijan and strengthen the position of this body. It is true that the European Parliament (EP) has defined its position in recent resolutions on the Nagorno-Karabakh conflict and has demanded the withdrawal of Armenian troops from the occupied territories and the return of IDPs to their lands. However, serious efforts must be made to implement these requirements. The current status quo serves to continue the occupation of Azerbaijani lands. In the context of the Nagorno-Karabakh conflict, the international community is facing a situation of "legal occupation." The Minsk Group co-chairs do not refer to the need to comply with international law. In this case, the EU must declare that the forcible change of borders recognized by the international community is unacceptable, and determine the legal responsibility of Armenia for violating this international norm. Otherwise, it should be taken into account that this situation can create a negative precedent. In fact, the negative result was not long in coming, and the example of former Armenian President Serzh Sargsyan calling on the Armenian youth to occupy territory against Turkey, saying: "We have captured Karabakh, you take the pain." Armenia's disregard and disrespect for international law and the public must be legally assessed, and a mandatory enforcement path must be established to restore a fair status quo. European Parliament resolutions adopted so far state that frozen conflicts hinder economic and social development and complicate the living standards of the South Caucasus, as well as the full development of the European Neighborhood Policy Eastern Partnership. Conflict resolution is essential for stability in the EU neighborhood. New work needs to be done to identify common areas of interest that will resolve differences, accelerate dialogue, and increase opportunities for regional cooperation and development. "In principle, we support projects that promote regional cooperation, ties and people-to-people contacts in the Eastern Neighborhood," your statement said. But is it possible that Azerbaijan will go to confidence-building and cooperation events with the Armenians as long as the lands are under occupation? Of course not. So, the Nagorno-Karabakh conflict is one of the most important security issues in the South Caucasus, as well as in Eastern Europe. The arms race, the impediment to the development of Turkish-Armenian relations, and the potential threat to the energy corridor through the South Caucasus are related to this conflict. The conflict threatens not only the countries of the region, but also the interests of the EU and the West. So new EU efforts are needed. Various EU measures and documents state the EU's intention to promote stability, co-operation, development and successful governance in the South Caucasus through technical assistance programs. To this end, the EU respects the principles of sovereignty and territorial integrity in its relations with the South Caucasus. it must be demonstrated in practice, not in statements. The resolution on the need for an EU strategy in the South Caucasus acknowledges the lack of adequate treatment of the situation in the South Caucasus. The document states that the situation in the South Caucasus calls for an increasingly active EU policy in the region. In the long run, it will be important to establish a special international body in the context of the implementation of the peace agreement. The EU must be represented in this body or the EU must take on this mission. To do this, the EU must now replace the Minsk Group and step up its efforts. The Minsk Group can be transferred from the main role to the auxiliary-advisory role. Distinguished High Representatives, I hope that your attention to the South Caucasus region, the status quo of the unjust region created by the occupation of 20% of Azerbaijan's territory by Armenia, will be accompanied by consistent, practical measures. Thank you again for your fair statement in Brussels on June 10, 2020, and I wish you success in your activities.