“Milli Məclisə Almaniya Bundestaqının, ABŞ Konqresinin, Rusiya Dumasının, İsrail Knessetin üzvləri ilə üz-üzə əyləşib beynəlxalq məsələləri mübahisələndirə bilən adamlar lazımdır”


Azərbaycanda mandatlı seçki dairələri üzrə deputatlığa namizədliyin irəli sürülməsi prosesi başlayıb. Mərkəzi Seçki Komissiyasının (MSK) katibi Arifə Muxtarova deyib ki, seçkilərin təyin olunması ilə bağlı dövlət başçısının rəsmi sərəncamı dərc olunduqdan sonra namizədliyin irəli sürülməsinin təsdiq olunub-olunmaması haqqında qərarın qəbul edilməsi üçün sənədlər müvafiq dairə seçki komissiyasına təqdim edilir. Həmçinin qeyd olunub ki, Milli Məclisə növbədənkənar seçkilər üçün seçkiqabağı təşviqat avqustun 9-u başlayacaq, avqustun 31-i saat 08:00-da dayandırılacaq. Qeydə alınmış namizədlər, namizədi qeydə alınmış siyasi partiyalar, siyasi partiyaların blokları, səlahiyyətli nümayəndələri seçkiqabağı təşviqatın aparılmasına səsvermə gününə 23 gün qalmış başlamalıdır. Səsvermənin başlanmasına 24 saat qalmış isə dayandırmalıdırlar. Mərkəzi Seçki Komissiyasının sədri Məzahir Pənahov deyib ki, Milli Məclisə növbədənkənar seçkilərdə siyasi partiyaların iştirakı geniş olacaq. Onun sözlərinə görə, növbədənkənar parlament seçkiləri ilə bağlı geniş şəkildə tədbirlər keçirilməlidir: "Müxtəlif qurumlarla birgə tədbirlərin keçirilməsi üçün addımlar atılacaq. Gənclər, qadınlar, müxtəlif təbəqələrdən olan insanlarla maarifləndirici tədbirlər vacibdir. Siyasi partiyaların bu seçkidə iştirakı geniş olacaq. Əgər siyasi partiyalar maraq göstərirlərsə, müraciət edə bilərlər". Artıq ölkədəki partiyalar, ictimai-siyasi təşkilatlar, ayrı-ayrı şəxslər növbədənkənar seçkilərə hazırlığa başlayıblar.

"Sherg.az"ın növbədənkənar parlament seçkiləri ilə bağlı budəfəki müsahibi Milli Dirçəliş Hərəkatı Partiyasının (MDHP) sədri, sabiq millət vəkili Fərəc Quliyevdir. Suallarımızı cavablandıran partiya rəhbəri seçkiyə hazırlıq prosesinə start verdiklərini açıqlayıb. Keçmiş millət vəkili yeni parlamentin formalaşmasından da danışıb...

- Fərəc bəy, "yeni dönəmin yeni parlamenti" necə olmalıdır? Müasir çağırışların tələb etdiyi Milli Məclisin forması necədir?

- Hər insanın inkişaf və kamilləşmə dövrü, mərhələsi olur. Dövlətlərin də tərəqqisi eyniylə bu cür olur. Dövrün tələbləri, şərtləri, çağırışları dəyişməkdədir. Nəzərə alaq ki, Azərbaycan bir vaxtlar sıxıntılara məruz qalan, bəzi dövlətlərin humanitar yardımlarına möhtac olan ölkə səviyyəsinə düşmüşdü. Ancaq indi Azərbaycan bölgənin əsas gücünə çevrilib. Heç bir regional layihə Azərbaycansız həyata keçirilə bilməz. Türkiyə-Azərbaycan tandemi dünya səviyyəsində proseslərə təsiretmə gücündədir. Təbii ki, idarəetmədə, qanunvericilikdə buna adekvat islahatlar olmalıdır. Yəqin ki, gələcəkdə, proporsional seçki sisteminin tətbiqi, parlamentin say tərkibinin artırılması və s. məsələlərə də baxılacaq. Düzdür, parlamentin hazırkı fəaliyyətinə baxsaq, deputatların üzərinə düşən öhdəlikləri müəyyən mənada icra etdiklərini söyləmək olar. Xüsusən, rəhbərlik, komitə sədrləri, müavinləri çox çalışdılar. Amma bu fəallığı hamıya, bütün deputatlara aid etmək olmaz. Bunu cəmiyyət də görürdü. Həmçinin noyabr ayında ölkəmizdə mühüm tədbir keçiriləcək, 80 minə yaxın adamı qəbul edəcəyik. Bu mənada parlament seçkilərinin önə çəkilməsi labüd idi. Çünki beynəlxalq tədbir zamanı artıq seçilmiş deputatlar, formalaşmış yeni parlament qonaqlarla ünsiyyətdə olmalıdır. Qanunvericilik təşəbbüsləri ilə çıxış etməlidirlər. Həm də müasir çağırışlara uyğun yeni insanların yeni təşəbbüslərinə ehtiyac yaranıb. Proseslərə ustalıqla yanaşma çox önəmlidir. Dünənədək siyasi mənada müdafiə mövqeyində çıxış edirdiksə, bu gün hücum diplomatiyası ilə ərazilərimizin bütövlüyünü təmin etmək, Böyük Qayıdış, Zəngəzur dəhlizinin açılması və s. məsələlər gündəmdədir. Bu məsələlərə də yeni yanaşmalar lazımdır. Artıq Azərbaycan da bütövləşib, vətəndaşlar öz namizədliklərini birbaşa işğaldan azad edilmiş ərazilərdən irəli sürəcəklər, orada seçki təbliğatı aparacaqlar. Bu da vacib şərtlərdən biridir.

- Yeni dönəmin parlamentində kimlər, necə adamlar təmsil olunmalıdır?

- Biz keçmiş dövrdə fəaliyyət göstərən deputatları qınamırıq. Hər kəs öz gücü daxilində işini görüb. Ancaq o dönəm üçün həmin deputatlar vacib idisə, indi daha fərqli ampluada olan millət vəkillərinə ehtiyac yarandığı ortaya çıxır. Mən də razıyam ki, əgər zaman dəyişibsə, dövrün trendinə uyğun çağırışlara cavab verən, proseslərin içində siyasi mənada bişmiş şəxslərin parlamentdə təmsilçiliyi vacibdir. Azərbaycanın mövcud durumu, mövqeyi onu tələb edir ki, parlamentdə asfalt salan, pul paylayan, boş vədlərlə, sosial məsələlərlə camaatı aldadan deputatlar lazım deyil. Milli Məclisə Almaniya Bundestaqının, ABŞ Konqresinin, Rusiya Dumasının, İsrail Knessetin üzvləri ilə üz-üzə əyləşib beynəlxalq məsələləri mübahisələndirə bilən adamlar lazımdır. Xarici siyasətdə parlamentarilər də mühüm rol oynamalıdır. Ona görə Milli Məclisdə yeni simaların görünməsinə ehtiyac yaranıb.

- Siyasi partiyalar seçki sistemi məsələsini də sıx gündəmə gətirirlər. Parlamentə seçkilərin təkcə majoritar deyil, həm də proporsional qaydada keçirilməsi faydalı olardımı?

- Bu fikri dəfələrlə gündəmə gətirənlərdən biri də mənəm. Proporsional seçki sistemi ona görə vacibdir ki, orada iştirakçılıq çox mühümdür. İnsanların siyasətə marağı artacaq. Seçki proporsional sistemlə keçiriləndə cəmiyyət partiyaya, düşüncəyə səs verəcək. Bununla partiyalar arasında rəqabət də artacaq. Partiya üzvləri çalışacaqlar ki, daha yuxarı səviyyədə təmsil olunsunlar və parlament seçkiləri siyahısında adları öndə gəlsin. Həmçinin partiyalara münasibət də dəyişəcək. İnsanlarda partiyalara daxil olmaq, orada fəaliyyət göstərmək istəyi baş qaldıracaq. Eyni zamanda cəmiyyətdə partiyaların gerçək gücü ortaya çıxacaq. Məlum olacaq ki, cəmiyyət daha çox hansı düşüncəyə, iradəyə səs verir. Bu həm də, bələdiyyə seçkilərinə aiddir. Təklif etmişdi ki, icra strukturlarının səlahiyyətlərinin böyük əksəriyyəti bələdiyyələrə verilsin. Belə olanda bələdiyyələrə səlahiyyətlə yanaşı, həm də məsuliyyət yüklənilir. Partiyalar yerli idarəetməni üzərinə götürəndə bütün məsuliyyət onların üzərində qalır. Bu da partiyaları daim öz üzərində işləməyə məcbur edir. Öz dünya görüşlərini, siyasi təfəkkürlərini təqdim edərək cəmiyyətdən mandat alırlar. Proporsional seçki sistemi idarəetmədə çevikliyi təmin etmək baxımından da faydalıdır. Mən Nazirlər Kabinetinin ləğv olunmasını təklif etmişdim, çünki Vitse-prezidentlik bu strukturu əvəz edir. Yəni proporsional seçki sistemini müdafiə edirəm. Başa düşürəm, mühüm proseslər var və ola bilsin, iki daşın arasında referendum keçirilməsi vacib sayılmır. Amma gələcəkdə bunların nəzərə alınması yaxşı olar.

- Parlamentdə "yaşlı-gənc" söhbətinə baxışınız necədir? Məsələn, bəzi gənc deputatların özünü doğrultmadığı iddia olunur...

- İstənilən məsələdə insan özünə kənardan baxmağı bacarmalıdır. Qərar verməlidir ki, görsün, həmin işi bacarar, öhdəsindən gələr, ya yox. Bu, mühüm məsələdir. Milli və dövlət maraqlarında şəxsi və qrup maraqlarını kənara qoymalıyıq. Doğrudur, yaşı münasib olan hər bir vətəndaşın parlament seçkinə qatılmaq, namizədliyini irəli sürmək hüququ var. Baxırsan, bu gün çıxış edir, sabah özünü doğrultmur. Axşam bir kitab oxuyub, səhər gəlib ondan danışmaq olar. Amma əsas cəmiyyətə hesabat vermək bacarığının olmasıdır. Kimsə vəd verirsə, gələcəkdə bunları edəcəyini deyirsə, bunu əsaslandırmalıdır. İnsanlar ona necə, niyə inansın? Yaşın o qədər fərqi yoxdur. Yenə deyirəm, əsas məsələ insanın keçdiyi həyat yolu, onun bioqrafiyasıdır. Elə yaşlı deputatımız, dövlət adamımız var ki, dövlətə, cəmiyyətə ciddi faydaları olur. Gənclər arasında da özünü doğruldanlar var. Ona görə də ümumi baxışı total olaraq hamıya tətbiq etmək olmaz. Lakin çalışmaq lazımdır ki, insanların gözləntiləri özünü doğrultsun. Böyük ehtimal seçicilər narazı qaldıqları deputatların yenidən namizədliyinə "hə" deməyəcək.

- MDHP-də seçki hazırlığı başlayıbmı? Şəxsən sizin namizədliyiniz gündəmdədirmi?

- İyunun 30-da partiyanın Kural adlı qurumunda, yəni Ali Qanunvericilik Orqanında iclasımızı keçirtdik və parlament seçkilərində iştirak etmək qərarını aldıq. Qısa zaman ərzində bütün namizədlərimizi, dairələri müəyyən edəcəyik. Artıq ilkin siyahı var və dəqiqləşmələr aparılır. Mənim də konkret hansı dairədən namizədliyimi verəcəyim barədə hələlik düşüncəm yoxdur. Amma partiyamız mənim də seçkiyə qatılmağımla bağlı qərar verdi. MDHP bütün seçkilərdə aktiv iştirak edir. Seçkilərdən kənarda qalmırıq. Çünki məntiq onu deyir ki, əgər partiya öz düşüncəsini hakim etmək istəyirsə, bunun yolu seçkilərdir. Partiya seçkilərə qatılmırsa, hansı yolla hakimiyyətə gəlmək istəyir?

İsmayıl Qocayev/sherg.az