Nuri Paşa, Azerbaycan gündeminde

Bakü'yü 1915 yılında Ermeni ve Bolşevikçetelerden kurtaran Kafkas İslam Ordusu Komutanı Nuri Paşa (Killigil), Azerbaycan Meclisi'nin gündemine geldi.Büyük Kurtuluş Partisi Genel Başkanı milletvekili Fazil Mustafa, mecliste yaptığı konuşmada, Nuri Paşa'nın isminin Bakü'de bir sokak, cadde veya okula verilmesi, anıtının yapılması gerektiğini söyledi. Bakü'de, Azerbaycan için hiçbir hizmeti bulunmayan insanların ismini taşıyan yüzlerce cadde, sokak ve meydan olduğunu hatırlatan Mustafa, Azerbaycan tarihinde büyük hizmetleri bulunan Nuri Paşa'nın unutulduğunu belirtti. Mecliste yaptığı teklifi değerlendiren milletvekili, Azerbaycan halkının Nuri Paşa'ya vefasını ve kadirşinaslığını göstermesi gerektiğine vurgu yaparak, ona hakkettiği değerin verilmesini istedi. Bakü'nün kurtarılmasında Kafkas İslam Ordusu ve komutanı Nuri Paşa'nın büyük emeği olduğunu söyleyen Mustafa, 'Nuri Paşa'nın Azerbaycan halkı üzerinde hakkı vardır. Bazen bana en büyük Azerbaycanlı'nın kim olduğunu soruyorlar. Bana göre, en büyük Azerbaycanlı, asker olarak Nuri Paşa'dır. En büyük Azerbaycanlı olmak için Azerbaycan vatandaşı olmak gerekmez. Nuri Paşa'ya kadirşinaslığımız için onun hatırasını ebedileştirmeliyiz. Bu bizim milli görevimizdir. Bazı şeylerin yapılmaması benim için bir milletvekili olarak utanç verici. Biz NuriPaşa'ya hakettiği değeri vermeliyiz. Onun hatırası mutlaka Azerbaycan'da ebedi olarak yaşatılmalıdır' diye konuştu. Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı İdaresi Siyasi İşler Şube Müdürü Ali Hasanov, katıldığı bir toplantı sonrasında konuya ilişkin açıklamalarda bulundu. Konunun zaman zaman gündeme geldiğini söyleyen Hasanov, Azerbaycan hükümetinin Kafkas İslam Ordusunun Bakü'nün kurtarılmasında oynadığı role büyükönem verdiğini ifade etti. Bakü'de ve Azerbaycan'ın birçok bölgesinde şehit Türk askerlerinin anıtmezarlarının bulunduğunu hatırlatan Hasanov, 'İleride bu tarz teklifler olursa, bunları değerlendireceğiz' dedi.

Kafkas İslam Ordusu ve Nuri Paşa

Kafkas İslam Ordusu, Osmanlı Devleti'nin Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın talimatıyla kuruldu ve Birinci Dünya Savaşı'nda Kafkasya Cephesi'nde savaştı. Kardeşi Enver Paşa tarafından komutanlığa atanan Nuri Paşa, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin ve Dağıstan'ın Osmanlı'dan yardım talep etmesi üzerine ordusuyla Azerbaycan'ı kurtarmak için görevlendirildi. Gence'ye 25 Mayıs 1918'de ulaşan Kafkas İslam Ordusu'ndaki asker sayısı, Azerbaycan kolordusundan yapılan bin kişilik takviyeyle 12 bine ulaştı.Güzergahındaki Göyçay, Salyan, Ağsu ve Kürdemir'i de Bolşevik birlikleri ve Ermeni çetelerinden temizleyen Kafkas İslam Ordusu, 15 Eylül 1918'de Bakü'yü kurtardı.Kafkas İslam Ordusu, Bakü'nün kurtuluşu için yaptığı savaşlarda 1130 şehit verdi. Azerbaycan'ın birçok bölgesinde, Bakü ve civarında, Şeki, Şamahı, Göyçay, Kürdemir, Neftçala ve Guba'da Kafkas İslam Ordusu şehitlerinin anıt mezarları bulunuyor.